Ngâm tẩm, hong gió, cưa xẻ, gia công hoàn thiện cùng gia công bán thành phẩm là những công đoạn quan trọng trong quy trình chế biến và gia công gỗ. Trong đó, ngâm tẩm là phương pháp đưa chất bảo vệ vào bên trong cấu trúc gỗ. Nhờ đó các sản phẩm có thể được bảo vệ trước nhiều yếu tố gây hại từ môi trường như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, côn trùng hoặc nấm mốc một cách hoàn hảo. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về ngâm tẩm gỗ là gì, bao gồm khái niệm, vai trò và ứng dụng của ngâm tẩm gỗ đối với ngành xây dựng, sản xuất nội – ngoại thất và nhiều lĩnh vực khác.
Ngâm tẩm gỗ là gì? Vai trò và ứng dụng của ngâm tẩm gỗ.
Giới thiệu về ngâm tẩm gỗ.
Tìm hiểu khái niệm ngâm tẩm gỗ là gì? Ngâm tẩm gỗ hay tẩm bảo vệ theo thuật ngữ Tiếng Anh là Wood Preservation, nhằm chỉ công đoạn đưa các chất bảo vệ vào bên trong cấu trúc gỗ nhờ áp lực và nguyên lý thẩm thấu. Một số dung dịch, hóa chất phổ biến được sử dụng trong quá trình này bao gồm: chất chống ẩm, chất chống tia UV, chất cách nhiệt, chất chống mối mọt…
Mỗi loại hóa chất sở hữu một đặc điểm và tính năng riêng, nhưng nhìn chung chúng có vai trò giúp bảo vệ các sản phẩm gỗ tránh khỏi những tác nhân gây hại bên ngoài như mối mọt, ẩm mốc, hay ánh nắng mặt trời… Góp phần tăng cường độ bền, nâng cao hiệu suất sử dụng và kéo dài tuổi thọ của các công trình xây dựng, đồ nội thất, đồ ngoại thất, đồ gia dụng và trang trí.
Công đoạn ngâm tẩm và sơn phủ gỗ giống hay khác nhau? Có thể nói, ngâm tẩm và sơn phủ gỗ đều là những phương pháp xử lý bề mặt và bảo vệ gỗ một cách hiệu quả. Tuy nhiên, mỗi quy trình có những ưu điểm và nhược điểm riêng, phù hợp với những mục đích sử dụng khác nhau, cụ thể như sau:
Điểm giống nhau.
Cả hai quy trình đều được thực hiện sau khi gỗ đã được cưa xẻ và sấy khô. Đồng thời, cả hai quy trình đều sử dụng các hóa chất hoặc dung dịch để bảo vệ gỗ, giúp tăng cường độ bền và tính thẩm mỹ của gỗ.
Điểm khác nhau.
- Quy trình ngâm tẩm thường được thực hiện bằng cách nhúng gỗ vào trong dung dịch bảo vệ. Mục đích nhằm bảo vệ gỗ tránh khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường, như côn trùng, nấm mốc, ẩm ướt… do đó, có thời gian thực hiện lâu hơn. Nhìn chung, ngâm tẩm sẽ đòi hỏi quy mô sản xuất lớn cần có những trang thiết bị máy móc hiện đại, chẳng hạn như bể ngâm.
- Quy trình sơn phủ gỗ thường được thực hiện bằng cách quét, phun hoặc lăn sơn lên bề mặt gỗ. Mục đích nhằm trang trí và bảo vệ gỗ, giúp gỗ có màu sắc và độ bóng đẹp mắt. Quy trình sơn phủ gỗ có thời gian thực hiện ngắn hơn, so với ngâm tẩm thì sơn phủ không đòi hỏi nhiều trang thiết bị hiện đại.
Có thể nói đối với ngành gỗ, ngâm tẩm hay tẩm bảo vệ gỗ là một khâu quan trọng thuộc quy trình sản xuất và chế biến gỗ, cùng với thu thập gỗ, chế biến gỗ thô, sấy gỗ, gia công gỗ, sơn phủ gỗ và bảo quản gỗ… Tất cả những công đoạn này đều đòi hỏi kỹ thuật, kinh nghiệm và sự tỉ mỉ của người thợ, nhằm đảm bảo sản phẩm cuối cùng luôn có chất lượng tốt nhất. Theo đó, quy trình ngâm tẩm gỗ được thực hiện theo 05 bước lần lượt là chuẩn bị bề mặt gỗ, lựa chọn phương pháp ngâm tẩm phù hợp, tiến hành ngâm tẩm, sấy khô gỗ và kiểm tra thành phẩm. Chúng ta sẽ được tìm hiểu chi tiết hơn ở phần sau của bài viết.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Quy trình ngâm tẩm gỗ.
Các bước thực hiện quy trình ngâm tẩm gỗ là gì? Ngâm tẩm là công đoạn quan trọng giúp gỗ nâng cao khả năng chống chịu trước nhiều tác nhân gây hại từ môi trường, như nhiệt độ, độ ẩm, nấm mốc hoặc côn trùng… Điều này giúp cho các sản phẩm gỗ luôn duy trì được tính thẩm mỹ, có hiệu suất sử dụng cao và kéo dài tuổi thọ.
Để có thể đạt được hiệu quả, chúng ta cần thực hiện đầy đủ các bước ngâm tẩm gỗ, bao gồm:
- Bước 1 – Chuẩn bị bề mặt gỗ: Trước khi tiến hành ngâm tẩm, bề mặt gỗ cần được làm sạch, loại bỏ bụi bẩn, dầu mỡ và các tạp chất khác. Điều này sẽ giúp chất bảo vệ dễ dàng thấm sâu vào gỗ hơn.
- Bước 2 – Lựa chọn phương pháp: Có 02 phương pháp ngâm tẩm gỗ chính mà chúng ta có thể áp dụng, bao gồm phương pháp bão hòa và phun. Bão hoà là cách ngâm trực tiếp nguyên liệu vào dung dịch bảo vệ phù hợp, trong khi việc phun dùng một lượng nhỏ hơn để xịt lên trên bề mặt gỗ. (Tìm hiểu các phương pháp ngâm tẩm gỗ).
- Bước 3 – Tiến hành tẩm gỗ: Sau khi chọn được phương pháp phù hợp, xác định được loại chất bảo vệ phù hợp với từng loại gỗ và nhu cầu sử dụng khác nhau. Chúng ta tiến hành thực hiện các kỹ thuật ngâm tẩm theo hướng dẫn sử dụng của các nhà sản xuất ra chất chống cháy, chất chống ẩm hoặc chất chống mối mọt… Nên đảm bảo sử dụng đúng liều lượng và trang bị công cụ bảo hộ cần thiết để bảo vệ an toàn cho bản thân. (Tìm hiểu chất chống ẩm cho gỗ là gì?).
- Bước 4 – Sấy khô gỗ: Sau khi tẩm bảo vệ gỗ, cần sấy khô nguyên liệu để loại bỏ bớt lượng chất bảo quản thừa. Việc này cũng giúp gỗ đạt được độ ẩm lý tưởng, bền bỉ, cứng chắc hơn và giảm thiểu những nguy cơ biến dạng như co ngót, trương nở, lồi lõm hay nứt gãy… (Tìm hiểu sấy gỗ là gì?).
- Bước 5 – Kiểm tra thành phẩm: Sau khi sấy khô, cần kiểm tra các chi tiết gỗ để đảm bảo chất lượng, độ ẩm và tính thẩm mỹ, cùng khả năng chống chịu tốt trước các tác nhân gây hại từ môi trường như mối mọt, nấm mốc hoặc vi khuẩn…
Tóm lại, quy trình ngâm tẩm gỗ theo tiêu chuẩn sẽ có 05 bước chính, bao gồm: chuẩn bị bề mặt, lựa chọn phương pháp, tẩm gỗ, sấy khô và kiểm tra. Việc thực hiện đầy đủ từng bước sẽ giúp gỗ được bảo vệ tránh khỏi các tác nhân gây hại một cách hiệu quả. Nhờ đó, góp phần nâng cao độ bền của các sản phẩm và tăng khả năng chống chịu khi gặp điều kiện môi trường thay đổi.
Xem thêm: Tìm hiểu các bước trong quy trình ngâm tẩm gỗ.
Các phương pháp ngâm tẩm gỗ.
Đâu là những phương pháp ngâm tẩm gỗ phổ biến? Bên cạnh việc thực hiện đầy đủ các công đoạn ngâm tẩm gỗ như đã trình bày ở trên. Quá trình lựa chọn hóa chất và phương pháp thực hiện cũng có ảnh hưởng quan trọng đến chất lượng của các sản phẩm gỗ cuối cùng.
Một số phương pháp ngâm tẩm gỗ phổ biến cụ thể như sau:
- Phương pháp bão hòa: Bão hòa là phương pháp sử dụng áp suất cao để đẩy các chất bảo quản vào bên trong cấu trúc, thấm sâu vào từng thớ gỗ và thực hiện các chức năng bảo vệ. Có thể nói đây là cách thức ngâm tẩm hiệu quả, được sử dụng cho những thanh gỗ có kích thước lớn và dày.
- Phương pháp phun: Thực hiện phun chất bảo vệ giúp việc ngâm tẩm gỗ trở nên đơn giản và tiết kiệm chi phí hơn phương pháp bão hòa. Phương pháp này sử dụng các dụng cụ chuyên dụng để phun các chất bảo quản lên bề mặt gỗ, đợi dung dịch thấm vào ở một mức độ nhất định. Cách này được áp dụng cho các chi tiết gỗ có kích thước nhỏ và mỏng. (Tìm hiểu chất bảo vệ gỗ là gì?).
Như vậy, tùy vào loại gỗ, mục đích sử dụng và ngân sách thực hiện mà chúng ta có thể lựa chọn phương pháp ngâm tẩm gỗ sao cho phù hợp. Ngoài ra, việc lựa chọn các chất bảo vệ cũng cần được cân nhắc để mang lại hiệu quả tốt nhất sau khi thực hiện quy trình này, giúp sản phẩm gỗ được hoàn thiện và kéo dài tuổi thọ.
Xem thêm: Các phương pháp ngâm tẩm gỗ, đặc điểm và xu hướng phát triển.
Vai trò của ngâm tẩm gỗ.
Ngâm tẩm gỗ mang lại những lợi ích gì? Có thể thấy, mục đích chính của công đoạn ngâm tẩm gỗ là đẩy các chất bảo vệ vào sâu bên trong cấu trúc gỗ một cách đồng đều. Điều này không chỉ giúp tăng cường chất lượng sản phẩm mà còn kéo dài tuổi thọ của chúng.
Dưới đây là một số vai trò cụ thể của công đoạn ngâm tẩm gỗ, bao gồm:
- Bảo vệ gỗ khỏi sinh vật gây hại: Gỗ thường dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây hại như mối mọt, nấm mốc hoặc vi khuẩn… Điều này đòi hỏi các sản phẩm cần được ngâm tẩm để nâng cao khả năng chống chịu, gia tăng độ bền và tránh khỏi việc bị hư hỏng do các tác nhân gây hại gây ra. (Tìm hiểu mối mọt gây hại cho gỗ là gì?).
- Tăng độ bền của gỗ: Quá trình ngâm tẩm có thể giúp tăng cường độ bền và độ dẻo của gỗ, giúp cho các chi tiết gỗ ít bị nứt nẻ, giữ được vẻ đẹp cùng hiệu suất sử dụng qua thời gian. Điều này giúp các sản phẩm gỗ có khả năng chịu lực cao hơn và hạn chế các nguy cơ xảy ra tai nạn. (Tìm hiểu độ bền của gỗ là gì?).
- Tăng khả năng chống cháy: Các chất bảo quản gỗ thường có khả năng chống cháy, đặc biệt là khi sử dụng chất cách nhiệt hoặc hóa chất chuyên dụng. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro trong các trường hợp phát sinh cháy nổ. (Tìm hiểu chất chống cháy cho gỗ là gì?).
- Tăng khả năng chịu nước: Gỗ có đặc tính hút ẩm cao nên dễ bị mục nát khi tiếp xúc với nước. Tuy nhiên, ngâm tẩm gỗ sẽ giúp giảm thiểu những rủi ro khi lượng hơi nước trong môi trường bị thay đổi. Đặc biệt là khi chúng ta sử dụng các chất bảo vệ có tính năng chống thấm hoặc chống ẩm. (Tìm hiểu chất chống nước cho gỗ là gì?).
- Tăng tính thẩm mỹ cho gỗ: Một số chất bảo quản gỗ có màu sắc và hương thơm tự nhiên, giúp tăng cường tính thẩm mỹ cho gỗ. Điều này giúp các sản phẩm luôn duy trì được vẻ đẹp tự nhiên và độ bền lâu hơn. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
Nhìn chung, ngâm tẩm gỗ là một quá trình cần thiết để bảo vệ sản phẩm tránh khỏi các tác nhân gây hại. Điều này giúp các công trình xây dựng, đồ nội thất, đồ ngoại thất, đồ gia dụng và trang trí không chỉ tiện ích và thẩm mỹ, mà còn bền bỉ và có khả năng chống chịu tốt hơn trước điều kiện môi trường khắc nghiệt.
Xem thêm: Ngành chế biến gỗ là gì? Vai trò của ngành chế biến gỗ?
Ứng dụng của ngâm tẩm gỗ.
Ngâm tẩm gỗ được ứng dụng trong những lĩnh vực nào? Nhờ vào những lợi ích đã trình bày bên trên, như cải thiện tính thẩm mỹ, độ bền, chống cháy hoặc chống ẩm của sản phẩm gỗ… Quá trình ngâm tẩm được ứng dụng trong đa dạng lĩnh vực của cuộc sống, kể từ xây dựng cho đến sản xuất đồ ngoại thất, nội thất hoặc nghệ thuật.
Cụ thể, một số lĩnh vực cần áp dụng quy trình ngâm tẩm để tăng cường khả năng bảo vệ gỗ, bao gồm:
- Xây dựng: Ngâm tẩm gỗ giúp bảo vệ các vật liệu xây dựng như cửa, cầu thang, sàn nhà… tránh khỏi các tác nhân gây hại. Bao gồm nắng, gió, mưa, mối mọt hoặc nấm mốc tấn công. Giúp các công trình xây dựng có thời gian sử dụng bền lâu hơn và đảm bảo an toàn cho người dùng. (Tìm hiểu xây dựng là gì?).
- Sản xuất ngoại thất: Ngâm tẩm gỗ giúp ngăn chặn các tác nhân gây hại như ánh sáng, tia UV, độ ẩm, côn trùng… tấn công vào các sản phẩm đồ ngoại thất như bàn ghế sân vườn, xích đu, ô che nắng, kệ trồng cây và nhiều sản phẩm khác. Từ đó, giúp chúng được duy trì hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của sản phẩm được kéo dài. (Tìm hiểu ngoại thất là gì?).
- Sản xuất nội thất: Tương tự như ngoại thất, ngâm tẩm gỗ giúp bảo vệ các sản phẩm đồ nội thất như bàn, ghế, giường, tủ, kệ tránh khỏi các tác nhân gây hại từ nước, độ ẩm, nấm mốc, mối mọt… nhờ đó mà các không gian sống và làm việc luôn đảm bảo sự tiện nghi và thoải mái. (Tìm hiểu nội thất là gì?).
- Nghệ thuật: Ngâm tẩm gỗ giúp các bức tranh hoặc tượng gỗ lưu giữ được các giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật qua thời gian lâu dài.
- Khác: Ngoài ra, ngâm tẩm gỗ cũng được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như sản xuất đồ gia dụng, đồ chơi trẻ em, hay một số thiết bị dùng trong giao thông, vận tải…
Có thể thấy, quá trình ngâm tẩm gỗ đã góp phần cung cấp cho thị trường nhiều sản phẩm gỗ chất lượng, kể từ ứng dụng trong các công trình xây dựng, cho đến sản phẩm đồ ngoại thất hoặc nội thất… giúp chúng luôn đẹp mắt và hoạt động bền bỉ theo thời gian. Điều này giúp mang đến sự tiện nghi và tạo cảm giác thoải mái trong đời sống.
Xem thêm: Các ứng dụng phổ biến của ngành gia công gỗ trong đời sống.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu ngâm tẩm gỗ là gì, bao gồm khái niệm vai trò và ứng dụng của ngâm tẩm gỗ mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra ngâm tẩm là quy trình quan trọng được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, kể từ xây dựng cho đến sản xuất đồ gỗ như sàn gỗ, vách gỗ, cầu thang, bàn ghế, giường hoặc tủ… Điều quan trọng là chúng ta cần đảm bảo việc lựa chọn được phương pháp phù hợp, thực hiện đúng kỹ thuật và tuân theo hướng dẫn sử dụng của nhà cung cấp hóa chất.
