Côn trùng, nấm mốc, mối mọt, ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm… là những tác nhân gây hại cho gỗ phổ biến mà chúng ta thường gặp nhất. Trong đó, côn trùng gây hại là khái niệm nhằm chỉ những sinh vật gây ảnh hưởng xấu đến sản phẩm, như mối mọt, bọ bột gỗ, ong hoặc kiến.. Qua bài viết sau đây, hãy cùng Timber Phoenix tìm hiểu về các loại côn trùng gây hại cho gỗ là gì, bao gồm khái niệm, tác hại và biện pháp khắc phục hiệu quả.
Côn trùng gây hại cho gỗ là gì? Khái niệm, tác hại và biện pháp khắc phục.
Giới thiệu côn trùng gây hại cho gỗ.
Tìm hiểu khái niệm côn trùng gây hại cho gỗ là gì? Côn trùng gây hại cho gỗ theo thuật ngữ Tiếng Anh là Wood-damaging Insects, nhằm chỉ một nhóm sinh vật có kích thước nhỏ bé, chuyên tấn công và gây hại cho gỗ, bao gồm bọ cánh cứng, kiến, ong hoặc mối mọt… Chúng khiến sản phẩm gỗ dần bị hư hại từ bên trong, suy giảm độ bền và tuổi thọ, đồng thời làm mất đi tính thẩm mỹ. Vì vậy, để bảo vệ gỗ tránh khỏi những loài vật này, chúng ta cần phải áp dụng các biện pháp xử lý thích hợp. Trong đó bao gồm việc lựa chọn loại gỗ phù hợp, sử dụng thuốc bảo vệ, thường xuyên chăm sóc, tạo môi trường sử dụng thông thoáng và khô ráo… Nhờ đó, giúp phát hiện các dấu hiệu nguy hại một cách nhanh chóng, và thực hiện phương án bảo vệ hoặc sửa chữa kịp thời.
Xem thêm: Tác nhân gây hại cho gỗ là gì? Các tác nhân gây hại phổ biến.
Cách thức gây hại của côn trùng đối với gỗ.
Những phương thức gây hại của côn trùng đối với gỗ? Mặc dù bọ cánh cứng, kiến, ong hoặc mối mọt chỉ là những sinh vật nhỏ bé, nhưng chúng có thể gây hại cho gỗ theo nhiều cách khác nhau, như ăn gỗ, đục gỗ, làm tổ, phát triển bầy đàn.
Cụ thể, các phương thức gây hại của côn trùng đối với gỗ như sau:
- Ăn gỗ: Các loài côn trùng như mối và một số loại bọ cánh cứng cần ăn gỗ để duy trì sự sinh trưởng. Điều này gây suy yếu và hủy hoại nghiêm trọng cấu trúc của sản phẩm gỗ từ bên trong, do đó chúng ta rất khó để phát hiện.
- Đẻ trứng trong gỗ: Một số loại côn trùng thường đục gỗ để làm tổ và đẻ trứng, như kiến, ong hoặc mối mọt… Đây là cách chúng phát triển bầy đàn, từ đó có thể làm hại những sản phẩm mới.
- Phát triển trong gỗ: Sau khi làm tổ, côn trùng tiếp tục phát triển và sinh sản để tăng thêm số lượng. Điều này khiến cho tình trạng hư hại của gỗ ngày càng nghiêm trọng, trở nên rỗng và dễ gãy.
- Làm thay đổi độ ẩm: Việc côn trùng làm biến đổi cấu trúc gỗ khiến cho hơi nước ở trong môi trường xâm nhập một cách dễ dàng, và tạo điều kiện cho bụi bám cũng như phát triển nhiều loại sinh vật phá hoại khác.
Tóm lại, những loại côn trùng gây hại thường sẽ phá hoại cấu trúc bên trong sản phẩm, bằng cách đục gỗ để làm tổ, đẻ trứng và phát triển bầy đàn. Đồng thời, chúng tạo điều kiện cho những yếu tố như bụi bẩn, nấm mốc, độ ẩm, ánh sáng và nhiều sinh vật khác có cơ hội tiếp xúc và gây ảnh hưởng đến gỗ. Khi nấm mốc phát triển trên bề mặt gỗ, chúng sẽ tạo ra các chất hữu cơ như Cellulose, Hemicellulose và Lignin. Đây là những chất dinh dưỡng quan trọng tiếp tục hỗ trợ cho mối mọt và các loại côn trùng phát triển.
Xem thêm: Nấm mốc gây hại cho gỗ là gì? Khái niệm, tác hại và biện pháp khắc phục.
Ảnh hưởng của côn trùng gây hại đối với gỗ.
Côn trùng gây hại như thế nào đến sản phẩm gỗ? Bằng cách đục lỗ, ăn gỗ hoặc làm tổ như đã trình bày, côn trùng có thể làm thay đổi cấu trúc gỗ, đứt, gãy, mục nát và suy giảm nhiều tính năng quan trọng của sản phẩm.
Cụ thể một số tác hại do côn trùng gây ra đối với gỗ bao gồm:
- Ăn mòn gỗ: Các loài côn trùng ăn gỗ sẽ bào mòn và dần làm rỗng phần lõi của gỗ, như mọt, bọ ăn gỗ… Do đó, khiến cho độ bền của sản phẩm giảm đi, trở nên dễ gãy, nứt nẻ và mất đi khả năng chịu lực. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với các ứng dụng đòi hỏi chịu tải trọng lớn như sàn gỗ, cầu thang, bàn, ghế, hoặc tủ…
- Thay đổi cấu trúc gỗ: Côn trùng đục gỗ và tạo ra hệ thống lối đi bên trong, làm cho các liên kết bị mất đi và lõi gỗ trở nên rời rạc. Việc này dẫn đến sự nứt nẻ và biến dạng, khiến sản phẩm bị giảm chất lượng và mất đi tính thẩm mỹ. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Làm nứt gãy, mục nát: Khi bị ăn mòn đến một mức độ nhất định, gỗ bắt đầu bị nứt gãy hoặc mục nát, làm thay đổi cấu trúc sản phẩm. Đồng nghĩa với việc các chi tiết trong sản phẩm gỗ bị hư hại nghiêm trọng, và không thể đáp ứng tính năng như ban đầu. Chẳng hạn như ghế bị mục chân gỗ, tủ bị hỏng phần ngăn tủ, hoặc cầu thang bị rỗng dễ gây ra tai nạn không đáng có…
- Giảm độ bền và tuổi thọ: Có thể thấy, nếu chúng ta không kịp thời phát hiện ra gỗ đang bị côn trùng tấn công, thì không chỉ là một chi tiết mà có thể toàn bộ sản phẩm sẽ bị hư hỏng, thậm chí không thể sửa chữa. Vì vậy, tuổi thọ của sản phẩm sẽ bị giảm đi đáng kể.
- Giảm tính thẩm mỹ: Bên cạnh việc ảnh hưởng đến chất lượng và tuổi thọ của sản phẩm, côn trùng gây hại có thể tạo ra các vết nứt, lỗ, và biến dạng trên bề mặt gỗ. Dẫn đến suy giảm vẻ đẹp thẩm mỹ của các công trình xây dựng, đồ nội thất hay các món đồ trang trí…
Có thể thấy, các loại côn trùng mặc dù có kích thước nhỏ bé, nhưng lại gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản phẩm gỗ, kể từ việc giảm chất lượng cấu trúc cho đến vấn đề giảm hiệu suất sử dụng và tính thẩm mỹ. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục những tác nhân này thông qua quá trình chế biến, gia công, hoàn thiện và bảo vệ, hoặc sử dụng gỗ.
Xem thêm: Hoàn thiện và bảo vệ gỗ là gì? Quy trình và xu hướng phát triển.
Các loại côn trùng gây hại cho gỗ.
Những loại côn trùng gây hại cho gỗ? Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về những loại côn trùng gây hại phổ biến hiện nay, bao gồm:
- Mối ăn gỗ: Mối ăn gỗ (Termite) có kích thước khoảng 02 – 05mm, thân trụ, đầu có vòi, và có màu đỏ hoặc đen. Chúng sinh sản và làm tổ bên trong thân gỗ, gây thiệt hại lớn cho các sản phẩm gỗ như ván sàn, bàn ghế, và nhiều sản phẩm khác.
- Bọ bột gỗ: Bọ bột gỗ (Powderpost beetle) có kích thước khoảng 05mm, màu nâu đỏ, và có thân hơi dẹp. Loại côn trùng này sinh sản bên trong khe nứt của gỗ, sau một thời gian con trưởng thành sẽ đục khoét gỗ để bay ra ngoài. Việc này làm tăng vết nứt và khiến cấu trúc gỗ bị hư hại nghiêm trọng.
- Mọt gỗ: Mọt gỗ (Woodworm) thông thường có kích thước từ 03 – 04mm, loại sinh vật này được sinh ra và phát triển bên trong thân gỗ. Quá trình chúng vừa đào tổ, vừa ăn gỗ đã khiến gỗ dần bị mục, suy giảm độ bền và độ cứng của sản phẩm.
- Bọ xén tóc: Bọ xén tóc (Longhorn beetle) ăn gỗ để sống, nên thường xuyên đục vào những công trình xây dựng, các món đồ nội thất và ngoại thất. Ngoài ra, đặc tính sinh sản và phát triển nhanh chóng của chúng làm tăng tốc độ hủy hoại các sản phẩm gỗ.
- Ong đục gỗ: Những con ong đục gỗ (Carpenter bee) có kích thước từ 07mm trở lên, chúng phá hoại gỗ để sinh sản và làm tổ bên trong sản phẩm. Điều này làm cho các chi tiết gỗ dễ bị mục nát, giảm độ bền và rút ngắn tuổi thọ sử dụng của thành phẩm.
- Kiến thợ mộc: Kiến thợ mộc (Carpenter ant) có kích thước nhỏ và thường có màu đen hoặc nâu. Tương tự như ong đục gỗ, loại kiến này phá hoại gỗ từ bên trong để sinh sản và làm tổ, khiến sản phẩm bị mục nát, đồng thời bị giảm đi hiệu suất sử dụng.
Như vậy, hầu hết các loại côn trùng gây hại cho gỗ đều phá huỷ cấu trúc gỗ, giảm độ bền, độ cứng và ảnh hưởng tiêu cực đến tính thẩm mỹ. Tuy nhiên, trong quá trình gia công và sử dụng, chúng ta có thể áp dụng nhiều biện pháp bảo vệ khác nhau, nhằm duy trì hiệu suất và tăng cường tuổi thọ của sản phẩm.
Xem thêm: Mối mọt gây hại cho gỗ là gì? Khái niệm, tác hại và biện pháp khắc phục.
Các biện pháp giúp khắc phục côn trùng gây hại.
Những biện pháp khắc phục tình trạng gây hại bởi côn trùng? Để khắc phục tình trạng mối mọt, nứt gãy, mục nát gây ra bởi côn trùng gây hại cho gỗ, chúng ta có thể thực hiện một số biện pháp như sau:
- Sử dụng loại gỗ kháng côn trùng: Chúng ta có thể sử dụng một số nguyên liệu gỗ có đặc tính kháng côn trùng như gỗ Gụ, Lim, Gõ Đỏ, Hương và Cẩm Lai… Ngoài ra, trong quá trình gia công gỗ, bao gồm sơn phủ hoặc tẩm bảo vệ cũng có thể giúp sản phẩm tăng cường khả năng chống chịu trước nhiều yếu tố gây hại.
- Sử dụng gỗ sấy: Gỗ sấy là loại gỗ đã trải qua quy trình sấy gỗ để đạt được độ ẩm lý tưởng, giúp chúng có khả năng chống chịu côn trùng gây hại và mối mọt. Do đó, việc sử dụng loại gỗ này giúp duy trì được hiệu suất sử dụng, cũng như tính thẩm mỹ. (Tìm hiểu gỗ sấy là gì?).
- Tẩm bảo vệ gỗ: Sau quá trình tẩm bảo vệ, gỗ sẽ được bao phủ bởi nhiều loại hóa chất có lợi khác nhau, như chất chống côn trùng, mối mọt hay nấm mốc… Nhờ đó, sản phẩm giữ được độ bền và có khả năng chống các loài côn trùng gây hại xâm nhập. (Tìm hiểu các bước trong quy trình tẩm bảo vệ gỗ).
- Sơn phủ bảo vệ: Các lớp sơn bảo vệ không chỉ tạo ra màu sắc phong phú, giúp làm đẹp cho sản phẩm. Mà một số loại sơn còn có thành phần giúp tăng khả năng chống chịu của gỗ trước côn trùng gây hại, bao gồm mối, mọt, bọ hoặc kiến thợ mộc… (Tìm hiểu sơn phủ gỗ là gì?).
- Sử dụng sản phẩm đã gia công: Sản phẩm gỗ đã được gia công thường ít bị tác động bởi côn trùng, vì chúng đã được xử lý bề mặt, sơn và phủ bảo vệ một cách hoàn chỉnh. (Tìm hiểu gia công gỗ là gì?).
- Sử dụng trong môi trường khô ráo: Môi trường khô ráo, thông thoáng và độ ẩm thấp là khắc tinh của côn trùng và các tác nhân gây hại khác. Vì vậy, chúng ta có thể làm giảm nguy cơ gỗ bị tấn công, bằng cách điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm của môi trường một cách phù hợp, bao gồm phòng khách, phòng ngủ, văn phòng làm việc… (Tìm hiểu tác nhân gây hại cho gỗ là gì?).
- Thường xuyên vệ sinh và bảo trì: Thường xuyên vệ sinh và bảo trì sản phẩm, giúp kịp thời phát hiện ra những loài côn trùng xâm nhập. Nhờ đó, chúng ta có thể thực hiện một số biện pháp sửa chữa và tiêu diệt côn trùng, nhằm đảo bảo chất lượng, cũng như tính thẩm mỹ của gỗ.
- Nhờ đến chuyên gia tư vấn: Đối với những tình trạng hư hại nghiêm trọng, chúng ta nên tìm đến các chuyên gia tư vấn có kiến thức như thợ mộc, các công ty hoặc đơn vị chuyên xử lý côn trùng. Sau đó, nhờ họ kiểm tra mức độ hư hại và đề xuất các phương án phù hợp, giúp phục hồi tính năng, độ bền và vẻ đẹp ban đầu của sản phẩm.
Tóm lại, bằng cách kết hợp các biện pháp khắc phục bên trên sẽ giúp bạn bảo vệ gỗ tránh khỏi tác động của côn trùng gây hại một cách hiệu quả, đồng thời góp phần duy trì độ bền, tính thẩm mỹ và gia tăng tuổi thọ của sản phẩm. Trong đó, việc lựa chọn nguyên liệu gỗ tự nhiên có tính kháng côn trùng là một biện pháp hiệu quả. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn nhiều tranh cãi xung quanh việc sử dụng gỗ tự nhiên có phải là phá hoại môi trường hay không. Để trả lời vấn đề này một cách cụ thể, chúng ta cần phải đánh giá về toàn bộ quá trình khai thác, sản xuất và sử dụng gỗ. Ví dụ, nếu tiến hành khai thác gỗ một cách hợp pháp, đảm bảo an toàn, có kế hoạch tái trồng rừng sau khi thu hoạch thì là không gây hại cho môi trường và ngược lại. Khai thác gỗ trái phép, khai thác bừa bãi, tận thu và thiếu an toàn, không quan tâm đến hoạt động tái trồng thì là phá hoại môi trường.
Xem thêm: Sử dụng gỗ tự nhiên có phải là phá hoại môi trường?
Các loại gỗ kháng côn trùng gây hại.
Có những loại gỗ có khả năng kháng côn trùng gây hại nào? Như bạn đã biết, có một số loại gỗ tự nhiên sở hữu tính năng kháng côn trùng gây hại nhờ vào thành phần cấu trúc, độ cứng, độ bền và bùi hương đặc biệt.
Chúng ta hãy cùng điểm qua một số loại gỗ tự nhiên sở hữu khả năng kháng côn trùng gây hại, bao gồm:
- Gỗ Gõ Đỏ (Doussie): Gỗ Gõ Đỏ thường có sắc đỏ nhạt hoặc đậm, mật độ cấu trúc tế bào dày đặc, góp phần ngăn chặn khả năng xâm hại của côn trùng.
- Gỗ Cẩm Lai (Rose-wood): Gỗ Cẩm Lai có màu đỏ tía hoặc đỏ sẫm, đồng thời chúng có mùi hương đặc trưng giúp sản phẩm có khả năng chống lại sự tấn công của côn trùng.
- Gỗ Mun (Ebony): Gỗ Mun là loại gỗ quý, nổi bật với màu sắc đen sang trọng và độ cứng đặc biệt, giúp tạo nên khả năng chống côn trùng hiệu quả cho các sản phẩm nội thất cao cấp.
- Gỗ Chiêu Liêu (Terminalia Chebula): Gỗ Chiêu Liêu có màu sắc đen tự nhiên, độ cứng tốt và có mùi hương đặc biệt khiến côn trùng tránh xa.
- Gỗ Gụ (Sindora Tonkinensis): Màu sắc ban đầu của gỗ Gụ thường là vàng nhạt hoặc vàng trắng, sau một thời gian sử dụng, loại gỗ này có thể chuyển sang màu nâu sẫm. Ngoài ra, mùi hương đặc biệt của của gỗ chính là tác nhân chính khiến các loài côn trùng cách xa sản phẩm.
- Gỗ Căm Xe (Pyinkado): Gỗ Căm Xe là loại gỗ quý, có màu vàng đỏ hoặc đỏ thẫm, sở hữu độ cứng và mùi hương đặc biệt, giúp sản phẩm được bảo vệ khỏi nhiều loại côn trùng gây hại trong môi trường.
Chúng ta có thể thấy, các đặc tính của gỗ như thành phần cấu trúc, độ cứng, độ bền hoặc mùi hương có sự ảnh hưởng lớn đến khả năng gây hại của côn trùng, ví dụ các loại gỗ quý như Trắc, Hương, Tuyết Tùng, Hoàng Đàn… Ngoài ra, hiện nay nhằm đa dạng hóa danh mục sản phẩm, nhiều doanh nghiệp trong nước có xu hướng sử dụng nguồn gỗ nhập khẩu, vì chúng vừa có tính thẩm mỹ và đặc điểm cơ học nổi trội, vừa được quản lý một cách chặt chẽ bởi các tổ chức quốc tế, do đó giúp thị trường dễ dàng đón nhận. Tuy nhiên, điều chúng ta cần làm là phải đảm bảo tìm được những nhà cung cấp gỗ uy tín, bằng cách xem xét quy mô hoạt động, giấy phép kinh doanh hoặc yêu cầu phải có các chứng chỉ rừng cần thiết.
Xem thêm: Danh sách các loại gỗ đã nhập khẩu vào Việt Nam.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu côn trùng gây hại cho gỗ là gì, kể từ khái niệm, phân loại cho đến những biện pháp khắc phục, mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã biết cách nhận diện các loại côn trùng gây hại, bao gồm mối ăn gỗ, bọ bột gỗ, bọ xén tóc hoặc kiến thợ mộc… và mối nguy từ chúng. Từ đó, chúng ta có thể lựa chọn loại gỗ và thực hiện những biện pháp bảo vệ phù hợp, giúp khôi phục các tính năng và vẻ đẹp của sản phẩm.
—
Ngoài ra, từ bài viết này bạn có thể xem xét thêm các chủ đề liên quan sau đây:
- Khuyết điểm của gỗ là gì?
- Biến dạng gỗ là gì?
- Cong vênh gỗ là gì?
- Nứt nẻ gỗ là gì?
- Co ngót gỗ là gì?
- Mục nát gỗ là gì?
- Tác nhân gây hại cho gỗ là gì?
- Côn trùng gây hại cho gỗ là gì?
- Nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?
- Mối mọt gây hại cho gỗ là gì?
- Ánh sáng gây hại cho gỗ là gì?
- Nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?
