Hiện tượng gỗ bị phai màu, nứt nẻ, biến dạng, co ngót, trương nở, mục nát, cong vênh, sần sùi… là những khuyết điểm ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ và chất lượng của sản phẩm gỗ. Trong đó, phai màu là dấu hiệu giúp chúng ta dễ dàng nhận diện sản phẩm đã bị hư hại và có thể nhanh chóng xuống cấp nếu không được xử lý kịp thời. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về lý do tại sao gỗ bị phai màu, kể từ khái niệm cho đến nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả hiện tượng phai màu ở gỗ.
Tại sao gỗ bị phai màu? Nguyên nhân và cách xử lý.
Khái niệm gỗ bị phai màu?
Tìm hiểu khái niệm gỗ bị phai màu là gì? Gỗ bị phai màu theo thuật ngữ Tiếng Anh là Wood Discoloration, nhằm chỉ tình trạng màu sắc của bề mặt gỗ trở nên đậm hoặc nhạt hơn so với ban đầu do cấu trúc gỗ bị thay đổi. Việc này không chỉ làm cho sản phẩm mất đi tính thẩm mỹ, mà còn bị suy giảm độ bền và hiệu suất sử dụng, làm suy giảm tuổi thọ và giá trị thương mại. Hiện tượng phai màu ở gỗ xảy ra do nhiều tác nhân gây hại như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, nấm mốc, côn trùng hoặc do các tác nhân hóa học khác…
Ngoài ra, phai màu còn là một trong những dấu hiệu cho chúng ta biết gỗ đang bị hư hại, có thể là biến dạng, cong vênh, lồi lõm, sần sùi, nứt gãy hoặc thậm chí là mục nát. Vì vậy, nếu các biện pháp khắc phục không được thực hiện kịp thời, sản phẩm gỗ có thể bị mất đi tính năng và xuống cấp một cách nhanh chóng.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể bảo vệ cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí và nhiều sản phẩm bằng gỗ khác tránh khỏi tình trạng bị phai màu bằng cách áp dụng nhiều biện pháp khắc phục khác nhau. Cụ thể như: lựa chọn loại gỗ có tính năng phù hợp, thực hiện quy trình sấy gỗ, tẩm bảo vệ hoặc sơn phủ hóa chất bảo vệ một cách kỹ lưỡng trước khi đưa vào sử dụng. Ngoài ra, chúng ta còn có thể bổ sung thêm các loại chống thấm nước, chất chống nấm mốc, chống mối mọt, chống cháy, chống tia UV, cách nhiệt… nhằm tăng cường khả năng tự bảo vệ của gỗ
Ngoài ra, hiện nay nhiều doanh nghiệp trong nước đang có xu hướng sử dụng gỗ nhập khẩu, do nguồn cung ổn định, hoạt động khai thác gỗ hợp pháp. Đồng thời, kết hợp việc cải tiến quy trình sản xuất, nhằm tạo ra nhiều sản phẩm không chỉ đáp ứng về chức năng và thẩm mỹ, mà còn hạn chế tình trạng phai màu gỗ và tăng cường khả năng chống chịu trước nhiều yếu tố gây hại khác. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta phải tìm được những nhà cung cấp gỗ uy tín trên thị trường, và đảm bảo nguồn gốc gỗ thông qua kiểm tra các chứng chỉ rừng cần thiết.
Xem thêm: Phai màu gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Nguyên nhân khiến gỗ bị phai màu.
Đâu là những nguyên nhân khiến gỗ bị phai màu? Gỗ bị phai màu là hiện tượng dễ xuất hiện khi chịu tác động tiêu cực từ nhiều yếu tố. Trong đó có các nguyên nhân bên trong như quá trình oxy hóa và sự thay đổi khoáng chất. Ngoài ra, còn có một số tác nhân bên ngoài như nấm mốc, côn trùng, ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm hoặc do bề mặt gỗ tiếp xúc với hóa chất.
Cụ thể, một số nguyên nhân khiến cho gỗ bị phai màu, bao gồm:
- Do quá trình oxy hóa: Khi sử dụng gỗ trong thời gian dài sẽ xuất hiện những dấu hiệu oxy hóa, khiến cho các sợi gỗ dễ bị xơ vừa và phai màu. Quá trình này phụ thuộc vào tuổi thọ của sản phẩm và cách mà chúng ta chăm sóc trong lúc sử dụng. (Tìm hiểu tuổi thọ của gỗ là gì?).
- Do khoáng chất thay đổi: Các khoáng chất tạo màu có trong thuốc nhuộm hoặc một số dung dịch khác có thể làm các tế bào gỗ bị nhiễm màu, làm mất đi tính thẩm mỹ ban đầu của sản phẩm. Vấn đề này rất khó khắc phục vì màu sắc đã bị thay đổi từ bên trong cấu trúc gỗ. (Tìm hiểu màu sắc của gỗ là gì?).
- Do nấm mốc gây hại: Nấm mốc phát triển trong môi trường ẩm ướt và thiếu ánh sáng, có thể gây ra các vết bẩn màu xanh lam, xám hoặc nâu trên bề mặt gỗ. Đây là tác nhân chủ yếu làm cho gỗ bị phai màu và biến dạng. (Tìm hiểu nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?).
- Do hóa chất không hợp: Trong quá trình sản xuất hoặc sử dụng, gỗ có thể tiếp xúc với các chất hóa học như thuốc nhuộm, dung môi hoặc chất tẩy rửa không phù hợp. Nếu như chúng ta không kịp thời phát hiện và xử lý thì bề mặt của sản phẩm dễ bị mất đi màu sắc vốn có.
- Do thời tiết khắc nghiệt: Nếu như chúng ta sử dụng gỗ trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt như ánh nắng tiếp xúc trực tiếp, gió thổi mạnh, nhiệt độ và độ ẩm thay đổi liên tục và kéo dài… Sản phẩm sẽ dễ bị phai màu bởi tia UV hoặc do côn trùng, nấm mốc gây hại tấn công…
Nhìn chung, gỗ là một nguyên liệu tự nhiên vì thế có nhiều nguyên nhân khiến cho sản phẩm gỗ bị phai màu. Những nguyên nhân này bao gồm: sự thiếu sót trong giai đoạn gia công gỗ, do ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường, sử dụng loại gỗ kém chất lượng, hoặc do điều kiện sử dụng không đảm bảo, cũng như sản phẩm không được quan tâm chăm sóc thường xuyên. Tuy nhiên, nếu trong quá trình mua sắm và sử dụng sản phẩm, chúng ta hiểu và chú ý đến việc lựa chọn loại gỗ phù hợp, thực hiện gia công cẩn thận và bảo trì định kỳ, thì có thể kịp thời phát hiện khi sản phẩm có dấu hiệu bị hư hại, từ đó giảm thiểu những thiệt hại không đáng có về sau.
Xem thêm: Gia công gỗ là gì? Khái niệm, vai trò và ứng dụng.
Tác hại khi gỗ bị phai màu.
Gỗ bị phai màu gây ra những tác hại gì? Có thể nói, gỗ bị màu gỗ là khuyết điểm ảnh hưởng trực tiếp đến tính thẩm mỹ của sản phẩm, không chỉ làm mất đi vẻ đẹp vốn có của các không gian sinh hoạt mà còn khiến giá trị thương mại của sản phẩm bị suy giảm. Ngoài ra, đây còn là dấu hiệu của các hiện tượng nứt gãy và mục nát, khiến cho độ bền và độ cứng của gỗ bị suy yếu theo thời gian.
Một số tác hại của hiện tượng gỗ bị phai màu phổ biến, bao gồm:
- Làm giảm tính thẩm mỹ: Gỗ bị phai màu có nghĩa là đã mất đi màu sắc mong muốn, khiến cho sản phẩm trở nên nhạt nhòa và không đáp ứng được yêu cầu sử dụng. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Làm suy giảm độ bền: Phai màu gỗ có thể là dấu hiệu của tình trạng suy giảm độ bền, khô cứng, nứt gãy và mục nát từ bên trong. Điều này đòi hỏi chúng ta cần kịp thời phát hiện và khắc phục khuyết điểm nhằm phòng tránh việc sản phẩm gỗ bị hư hại một cách nghiêm trọng. (Tìm hiểu độ bền của gỗ là gì?).
- Giảm khả năng chống chịu: Màu sắc bị thay đổi có thể là do lớp phủ bề mặt gỗ đã bị thay đổi, mất đi hiệu quả bảo vệ ban đầu. Điều này làm khả năng chống chịu của gỗ trước tác hại của nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng hoặc nấm mốc… đã giảm, khiến cho tuổi thọ của sản phẩm gỗ bị suy giảm. (Tìm hiểu chất bảo vệ gỗ là gì?).
- Làm hao tổn chi phí: Các dấu hiệu phai màu xuất hiện trên sản phẩm gỗ yêu cầu chúng ta cần sửa chữa càng sớm càng tốt. Nếu như để tình trạng này kéo dài, những khuyết điểm sẽ dần trở nên nghiêm trọng và tăng thêm chi phí sửa chữa hoặc tái tạo gỗ.
- Giảm giá trị thương mại: Có thể thấy rằng tình trạng gỗ bị phai màu gây ảnh hưởng tiêu cực đến tính thẩm mỹ và dẫn đến nhiều vấn đề hư hại khác của gỗ. Điều này làm giá trị thương mại của sản phẩm gỗ bị suy giảm đi, ảnh hưởng đến tình trạng kinh doanh của các nhà phân phối.
Như vậy, một khi gỗ bị phai màu sẽ kéo theo nhiều tác động tiêu cực như là mất thẩm mỹ, suy giảm độ bền, độ cứng, cũng như thu hút thêm nhiều tác nhân gây hại khác tìm đến. Từ đó gây ảnh hưởng đến chức năng và làm cho tuổi thọ của sản phẩm bị rút ngắn. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của các công trình mà còn khiến cho sinh hoạt hàng ngày của chúng ta trở nên bất tiện, thậm chí đe dọa đến sự an toàn của người dùng. Và cũng cần phải lưu ý rằng, đối với các loại gỗ tốt thì vẫn có thể bị phai màu nếu như chúng ta không biết cách lựa chọn loại gỗ và áp dụng các biện pháp phòng tránh phù hợp.
Xem thêm: Những kinh nghiệm giúp lựa chọn sản phẩm gỗ chất lượng.
Tại sao dùng gỗ tốt vẫn bị phai màu?
Lý giải tại sao dùng sản phẩm bằng gỗ tốt vẫn bị phai màu? Nhìn chung, gỗ tốt là những nhóm nguyên liệu có thể giúp cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí và nhiều sản phẩm bằng gỗ khác… đạt được hiệu suất sử dụng tối đa. Điều này có nghĩa là gỗ không chỉ đáp ứng các yêu cầu về thẩm mỹ, mà còn giúp đảm bảo độ bền, độ cứng và khả năng chống chịu trước nhiều yếu tố gây hại. Ví dụ, nhóm gỗ quý như gỗ Lim, Hương, Cẩm Lai hoặc Gõ Đỏ…
Tuy nhiên, do một số nguyên nhân như sử dụng trong thời gian dài, điều kiện thời tiết khắc nghiệt, nhiều loại sinh vật tấn công và không được vệ sinh, bảo trì thường xuyên… Do đó mà gỗ tốt vẫn có thể bị phai màu, cụ thể như sau:
- Thời gian sử dụng quá lâu: Ngay cả khi sử dụng gỗ chất lượng cao, thời gian quá lâu cũng có thể khiến cho cấu trúc gỗ dễ bị hư hại, dẫn đến phai màu sản phẩm.
- Môi trường quá khắc nghiệt: Gỗ tốt vẫn bị phai màu nhanh nếu được đặt ở môi trường ngoại vi có ánh sáng mặt trời mạnh, nhiệt độ cao hoặc độ ẩm thay đổi lớn và kéo dài.
- Nấm mốc phát triển quá mạnh: Nếu như gỗ không được bảo quản đúng cách và đặt ở trong môi trường ẩm ướt lâu ngày có thể trở thành mục tiêu cho sự phát triển của nấm mốc, dẫn đến sự phai màu.
- Tiếp xúc với chất hoá học: Việc chúng ta sử dụng các chất hoá học không an toàn (tính kiềm và axit quá cao) có thể làm mất màu và gây ảnh hưởng đến bề mặt của gỗ.
Có thể thấy rằng, dù cho sản phẩm được làm bằng gỗ tốt hay các loại gỗ quý hiếm như thế nào thì khâu xử lý trong quá trình gia công, cũng như hoạt động chăm sóc và bảo quản gỗ trong quá trình sử dụng mới là quan trọng hơn cả. Điều này đòi hỏi chúng ta phải thường xuyên vệ sinh và quan sát sản phẩm, nhờ đó kịp thời phát hiện những dấu hiệu chứng tỏ gỗ đang bị phai màu hoặc các tác nhân gây hại khác tấn công, để rồi áp dụng biện pháp khắc phục và sửa chữa hiệu quả.
Xem thêm: Gỗ quý là gì? Khái niệm, đặc điểm và ứng dụng.
Các cách xử lý khi gỗ bị phai màu.
Có những cách xử lý gỗ bị phai màu nào hiệu quả? Tình trạng gỗ bị phai màu có thể được xử lý bằng nhiều phương pháp khác nhau, chẳng hạn như chà nhám, sơn phủ hoặc nhuộm gỗ. Tuy nhiên, việc bảo vệ và chăm sóc cẩn thận trong quá trình sử dụng là rất cần thiết để nâng cao tuổi thọ của sản phẩm.
Cụ thể, một số biện pháp xử lý những dấu hiệu gỗ bị phai màu phổ biến, bao gồm:
- Sử dụng dung dịch tẩy rửa: Một số loại dung dịch tẩy rửa có thể giúp cho bề mặt gỗ lấy lại màu sắc tự nhiên đồng đều. Tuy nhiên, chúng ta cần pha loãng và sử dụng liều lượng theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo an toàn cho người thực hiện và đạt hiệu quả.
- Sử dụng thuốc nhuộm gỗ: Thuốc nhuộm gỗ là một cách giúp thay đổi màu sắc của các khoáng chất bên trong gỗ, góp phần làm mờ đi vết phai màu cho bề mặt gỗ. Chúng ta nên lựa chọn loại thuốc nhuộm phù hợp với loại gỗ và có màu sắc mong muốn.
- Chà nhám bề mặt gỗ: Chúng ta có thể thực hiện chà nhám bề mặt gỗ để loại bỏ lớp gỗ bị thay đổi màu sắc. Tuy nhiên, cần chú ý đến độ dày và độ nhẵn mịn của sản phẩm trong quá trình thực hiện.
- Sử dụng sơn phủ cho gỗ: Đối với các vị trí phai màu đã được xác nhận không gây ảnh hưởng đến cấu trúc gỗ, chúng ta có thể tiến hành sơn mới để tái tạo lại màu sắc của sản phẩm. Một số dung dịch phủ bảo vệ thường được sử dụng như chất chống côn trùng, chất chống mối mọt, chống nấm mốc, chống nước, chống cháy, cách nhiệt… cũng như nhiều loại chất bảo vệ khác để giúp sản phẩm gỗ duy trì độ bền, hiệu suất sử dụng cũng như tính thẩm mỹ trong thời gian dài.
- Tái phủ chất bảo vệ: Chúng ta nên áp dụng các lớp chất bảo vệ có khả năng chống thấm nước, cách nhiệt hoặc ngăn ngừa được nấm mốc và côn trùng để giúp hạn chế tình trạng gỗ bị phai màu, biến dạng, nứt nẻ hoặc mục nát.
- Chăm sóc gỗ thường xuyên: Công tác lau chùi và bảo dưỡng gỗ thường xuyên sẽ giúp loại bỏ các vết bụi bẩn và kịp thời phát hiện khuyết điểm do các tác nhân gây hại tạo ra. Nhờ đó giúp chúng ta hạn chế được các hiện tượng biến dạng, gây hư hại cho sản phẩm gỗ.
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác.
Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, phai màu, mục nát… xảy do các tác động tiêu cực của yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt và các loại côn trùng gây hại khác, hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì định kỳ.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu lý do tại sao gỗ bị phai màu, bao gồm khái niệm, nguyên nhân và cách xử lý mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra tình trạng phai màu ở gỗ có thể xuất hiện trên bề mặt hoặc cả toàn bộ cấu trúc. Điều này không chỉ làm cho sản phẩm gỗ bị mất đi vẻ đẹp tự nhiên, mà còn suy giảm hiệu suất sử dụng, giá trị thương mại và hao tổn chi phí sửa chữa hoặc thay mới. Vì vậy, chúng ta nên thường xuyên chăm sóc và bảo trì sản phẩm gỗ, nhằm phát hiện sớm các khuyết điểm để thực hiện biện pháp xử lý kịp thời.
