Bên cạnh cong vênh, nứt nẻ, co ngót, mục nát thì lồi lõm, trương nở, sần sùi, phai màu, thâm đen, đốm gỗ… cũng được xem là những khuyết điểm thường thấy ở các sản phẩm gỗ. Trong đó, lồi lõm là hiện tượng xảy ra do sự biến đổi độ ẩm và nhiệt độ bên ngoài môi trường. Các nguyên nhân này làm cho cấu trúc tế bào bị thay đổi một cách không đồng đều, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tính thẩm mỹ, độ bền và tuổi thọ của gỗ. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về lồi lõm gỗ là gì, bao gồm khái niệm, cách nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục khi gỗ bị lồi lõm.
Lồi lõm gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Định nghĩa về lồi lõm gỗ.
Tìm hiểu khái niệm lồi lõm gỗ là gì? Lồi lõm gỗ theo thuật ngữ Tiếng Anh là Wood Warping, nhằm chỉ một loại khuyết điểm của gỗ, xảy ra khi độ ẩm bên trong cấu trúc thay đổi, làm ảnh hưởng tiêu cực đến hình dạng của sản phẩm. Cụ thể, nếu số lượng phân tử nước xâm nhập quá nhiều thì gỗ sẽ nở ra và lồi lên. Ngược lại, nếu gỗ bị quá khô, hơi nước bị thất thoát có thể khiến các tế bào gỗ co lại và lõm xuống. Điều này khiến cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, nội thất hoặc đồ trang trí dễ bị biến dạng, mất đi tính thẩm mỹ, độ bền và hiệu suất sử dụng.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể bảo vệ cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, nội thất hoặc đồ trang trí tránh khỏi tình trạng bị lồi lõm bằng cách áp dụng nhiều biện pháp khắc phục khác nhau. Cụ thể như: lựa chọn loại gỗ có tính năng phù hợp, thực hiện quy trình sấy gỗ, trám gỗ, tẩm bảo vệ hoặc sơn phủ hóa chất bảo vệ một cách kỹ lưỡng trước khi đưa vào sử dụng. Ngoài ra, chúng ta còn có thể bổ sung thêm các loại chống thấm nước, chất chống nấm mốc, chống mối mọt, chống cháy, chống tia UV, cách nhiệt… nhằm tăng cường khả năng tự bảo vệ của gỗ.
Xem thêm: Khuyết điểm của gỗ là gì? Các khuyết điểm phổ biến của gỗ và cách khắc phục.
Cách nhận biết gỗ bị lồi lõm.
Đâu là những cách nhận biết gỗ bị lồi lõm? Lồi lõm có thể chỉ biểu hiện ở một vị trí nhỏ của bề mặt gỗ. Tuy nhiên, nếu chúng ta không kịp thời phát hiện và khắc phục những dấu hiệu ban đầu, cấu trúc của gỗ có thể bị tổn thương ngày càng nặng. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả thẩm mỹ, tính năng và hiệu suất sử dụng của sản phẩm.
Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết gỗ bị lồi lõm, bao gồm:
- Bị lồi (Cupping): Lồi là hiện tượng mặt trên của một tấm gỗ bị uốn cong theo chiều dọc, làm khu vực trung tâm cao hơn so với hai cạnh.
- Bị lõm (Crowning): Lõm là hiện tượng mặt trên của một tấm gỗ bị uốn cong theo chiều ngang, làm vùng trung tâm thấp hơn so với hai đầu.
- Bị vênh (Bowing): Cong vênh là hiện tượng toàn bộ chiều dài của một tấm gỗ uốn cong, làm mất độ phẳng của bề mặt gỗ.
- Bị xoắn (Twisting): Gỗ giãn nở không đều có thể khiến các sợi gỗ bị xoắn quanh một trục, làm mất đi độ phẳng của bề mặt.
- Bị biến dạng cục bộ: Gỗ có thể bị biến dạng cục bộ, tạo ra các vết lồi lõm nhỏ trên bề mặt. Điều này diễn ra là do cấu trúc gỗ bị tác động lực mạnh, làm đứt gãy các liên kết ở khu vực bị tổn thương.
- Bị phai màu: Gỗ có thể bị đổi màu, trở nên sẫm màu hơn có thể là dấu hiệu của hiện tượng lồi lõm gỗ, do cấu trúc và mật độ tế bào gỗ đã bị thay đổi.
Như vậy, hiện tượng lồi lõm ở gỗ không chỉ biểu hiện thông qua sự biến dạng như lồi, lõm, vênh hoặc xoắn… mà còn có thể được nhận biết thông qua màu sắc gỗ bị thay đổi. Việc sớm nhận ra các khuyết điểm này sẽ giúp chúng ta kịp thời khắc phục và bảo vệ được tính thẩm mỹ, cũng như chất lượng của sản phẩm gỗ.
Xem thêm: Cong vênh gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Nguyên nhân gây lồi lõm gỗ.
Những nguyên nhân gây ra tình trạng lồi lõm gỗ là gì? Nguyên nhân chính khiến cho gỗ bị lồi lõm là do cấu trúc bên trong bị thay đổi. Điều này xảy ra do nhiều yếu tố tác động, chẳng hạn như loại gỗ, độ ẩm, nhiệt độ, tác dụng lực hoặc do côn trùng gây hại tấn công…
Cụ thể, một số nguyên nhân chính khiến cho gỗ bị lồi lõm, bao gồm:
- Cấu trúc của gỗ: Các loại gỗ mềm thường có độ lồi lõm cao hơn các loại gỗ cứng. Nguyên nhân là do các loại gỗ mềm có cấu trúc gỗ yếu và hàm lượng Cellulose cao hơn, khiến cho gỗ cho dễ bị biến dạng hơn. (Tìm hiểu biến dạng gỗ là gì?).
- Độ ẩm của gỗ: Gỗ có độ ẩm càng cao, vượt quá 18%, thì có nguy cơ bị biến dạng cao hơn. Đồng thời, đây còn là điều kiện lý tưởng để các loại nấm mốc và côn trùng gây hại tấn công. (Tìm hiểu độ ẩm của gỗ là gì?).
- Nhiệt độ môi trường: Nhiệt độ thay đổi một cách đột ngột và kéo dài cũng có thể làm cho sản phẩm gỗ bị lồi lõm. Cụ thể, nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp làm cho cấu trúc tế bào bị biến đổi và dễ xuất hiện các vết biến dạng. (Tìm hiểu nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?).
- Quá trình gia công: Quá trình gia công gỗ, chẳng hạn như sấy gỗ, mài mịn, trám gỗ, tẩm bảo vệ hoặc sơn phủ gỗ… nếu như không được thực hiện đúng cách cũng có thể làm tăng khả năng lồi lõm của gỗ. (Tìm hiểu sơn phủ gỗ là gì?).
- Các tác động lực: Các tác động lực, chẳng hạn như va đập, rung động… có thể làm cho sợi gỗ bị biến dạng và lõm xuống. Điều này ảnh hưởng xấu đến kết cấu của gỗ, khiến cho sản phẩm dễ bị nứt nẻ, mất đi độ bền và hiệu suất sử dụng.
- Sinh vật tấn công: Côn trùng hoặc nấm mốc tấn công sẽ làm cấu trúc gỗ bị thay đổi từ bên trong. Điều này cũng có thể là nguyên nhân khiến cho gỗ bị lồi lõm. (Tìm hiểu côn trùng gây hại cho gỗ là gì?).
Như vậy, chúng ta hiểu rằng có nhiều tác nhân gây ra tình trạng gỗ bị lồi lõm, và điều này có thể xảy ra xuyên suốt kể từ giai đoạn sản xuất cho đến quá trình sử dụng các sản phẩm gỗ. Do đó, nếu như chúng ta hiểu rõ về nguyên nhân và đặc tính của từng loại gỗ, kết hợp với việc thường xuyên kiểm tra và chăm sóc, sẽ giúp phát hiện một cách kịp thời và dễ dàng đưa ra biện pháp khắc phục hiệu quả.
Xem thêm: Tác nhân gây hại cho gỗ là gì? Các tác nhân gây hại phổ biến.
Tác hại của việc lồi lõm gỗ.
Hiện tượng lồi lõm gỗ gây ra tác hại gì? Có thể nói, lồi lõm gỗ là một loại khuyết điểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến vẻ đẹp và chất lượng sản phẩm. Điều này có thể gây ảnh hưởng đến sự tiện nghi trong gia đình, cũng như nguy hại cho sức khỏe và tài sản của con người.
Cụ thể, một số tác hại của hiện tượng lồi lõm gỗ gây ra, bao gồm:
- Gây mất thẩm mỹ: Sản phẩm gỗ bị lồi lõm có thể mất đi vẻ đẹp tự nhiên, làm giảm tính thẩm mỹ cho các không gian sống, làm việc và nghỉ ngơi của con người. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Giảm độ bền của gỗ: Tình trạng lồi lõm có thể làm suy giảm độ bền của sản phẩm gỗ, khiến chúng mất đi khả năng kháng lực và dễ bị hư hại. (Tìm hiểu độ bền của gỗ là gì?).
- Tạo môi trường xấu: Lồi lõm gỗ là hiện tượng diễn ra khi gỗ bị dư độ ẩm và bị suy giảm độ bền. Đây là điều kiện lý tưởng để nấm mốc và côn trùng phá hoại, khiến cho sản phẩm dễ bị nứt gãy và mục nát. (Tìm hiểu nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?).
- Giảm hiệu suất sử dụng: Như đã đề cập trước đó, hiện tượng lồi lõm làm gỗ mất đi độ bền và tính thẩm mỹ, gây ra tác động xấu đến chức năng của nhiều sản phẩm. Chẳng hạn như cửa bị cong vênh, sàn gỗ bị nứt nẻ, tranh bị mất đi vẻ đẹp… (Tìm hiểu hiệu suất sử dụng của gỗ là gì?).
- Gây mất an toàn: Có thể thấy, lồi lõm có thể khiến cho gỗ mất đi độ bền và khả năng chịu lực, làm giảm đi giá trị sử dụng và mức độ an toàn của nhiều loại vật liệu xây dựng và đồ nội thất quan trọng. Ví dụ, lan can, sàn gỗ, vách gỗ, cửa gỗ bị lồi lõm dễ gây trơn trượt và gây nguy hiểm cho người sử dụng.
Như vậy, nếu như chúng ta không sớm phát hiện và khắc phục tình trạng gỗ bị lồi lõm thì sự hư hại sẽ ngày càng trầm trọng hơn. Điều này không chỉ làm suy giảm về vẻ đẹp và chức năng, khiến cho tuổi thọ của sản phẩm trở nên kém hơn mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và sự an toàn của người sử dụng.
Xem thêm: Tuổi thọ của gỗ là gì? Lợi ích và cách giúp tăng cường tuổi thọ của gỗ.
Cách khắc phục gỗ bị lồi lõm.
Có những biện pháp nào giúp khắc phục tình trạng lồi lõm gỗ? Để có thể xử lý khuyết điểm ở gỗ một cách hiệu quả, chúng ta nên đánh giá hiện trạng của sản phẩm và tìm ra nguyên nhân gây thiệt hại. Điều này giúp đưa ra những biện pháp khắc phục được chính xác và dễ dàng hơn.
Một số biện pháp khắc phục tình trạng lồi lõm ở gỗ phổ biến, cụ thể như sau:
- Chọn loại gỗ phù hợp: Các loại gỗ cứng như gỗ Lim, gỗ Sồi, gỗ Óc Chó… thường có mức độ lồi lõm thấp hơn các loại gỗ mềm như gỗ Thông, gỗ Tràm và Xoan… Tùy vào nhu cầu của ứng dụng là dùng để xây dựng, sản xuất đồ nội thất hoặc ngoại thất mà chúng ta có thể lựa chọn loại gỗ phù hợp.
- Thực hiện sấy gỗ: Sấy gỗ là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để duy trì độ ẩm ổn định, đồng thời giúp giảm thiểu tình trạng lồi lõm gỗ. Độ ẩm của gỗ phù hợp nhất là từ 8 – 18%, nếu cao hơn khoảng này thì gỗ dễ bị biến dạng và mất đi độ bền. (Tìm hiểu sấy gỗ là gì?).
- Xử lý bề mặt gỗ: Trong quá trình gia công, chúng ta có thể áp dụng kỹ thuật trám gỗ, chà nhám, mài mịn nhằm tạo ra lớp bề mặt gỗ mịn màng để sẵn sàng cho công đoạn chế biến kế tiếp, và hoàn thiện sản phẩm. (Tìm hiểu xử lý bề mặt gỗ là gì?).
- Phủ chất bảo vệ: Chúng ta nên sử dụng các chất chống thấm hoặc chất cách nhiệt để tạo ra một lớp màng ngăn chặn nước và nhiệt độ gây ảnh hưởng tiêu cực đến gỗ. Nhìn chung các sản phẩm giúp chống ẩm như sơn, keo, hóa chất chống thấm… đều có thể đáp ứng tốt yêu cầu này. (Tìm hiểu chất bảo vệ gỗ là gì?).
- Bảo trì định kỳ: Chúng ta nên bảo quản gỗ cẩn thận trong suốt quá trình sử dụng và kiểm tra sản phẩm gỗ định kỳ mỗi năm từ 1 đến 2 lần để kịp thời phát hiện và xử lý các dấu hiệu lồi lõm. Điều này giúp ngăn chặn các vết biến dạng lây lan, giúp sản phẩm duy trì tính thẩm mỹ và kéo dài tuổi thọ của sản phẩm. (Tìm hiểu bảo quản gỗ là gì?).
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác.
Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, trương nở, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, lồi lõm, phai màu, mục nát… xảy do các tác động tiêu cực của yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì sản phẩm gỗ định kỳ.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu lồi lõm gỗ là gì, kể từ khái niệm, cho đến cách nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục, mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra lồi lõm gỗ có thể gây ra những tác động xấu đến vẻ đẹp, độ bền, hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của các sản phẩm gỗ. Điều này có thể gây ảnh hưởng đến nhu cầu hưởng thụ sự tiện nghi và đe dọa sự an toàn của con người. Tuy nhiên, nếu như được quan tâm đúng mức, chúng ta có thể bảo vệ các công trình xây dựng, đồ gỗ ngoại thất hoặc nội thất thông qua nhiều biện pháp thiết thực và hiệu quả. Chẳng hạn như chú ý đến quy trình gia công, kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm của môi trường, đồng thời thường xuyên chăm sóc và bảo trì sản phẩm trong suốt quá trình sử dụng.
