Trám gỗ, chà nhám, đánh bóng hoặc sơn phủ là một số biện pháp phổ biến giúp khắc phục các khuyết điểm trên sản phẩm gỗ, bao gồm biến dạng, cong vênh, trương nở, co ngót, lồi lõm, sần sùi, phai màu hoặc nứt nẻ… Trong đó, chà nhám được thực hiện xuyên suốt trong quá trình gia công và bảo trì gỗ, giúp làm phẳng, tăng độ mịn của bề mặt. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về chà nhám gỗ, kể từ khái niệm, vai trò cho đến những ứng dụng cụ thể trong ngành gỗ.
Chà nhám gỗ là gì? Khái niệm, vai trò và ứng dụng.
Giới thiệu chà nhám gỗ.
Tìm hiểu khái niệm chà nhám gỗ là gì? Chà nhám gỗ có thuật ngữ tiếng Anh là Sanding Wood, nhằm chỉ quá trình sử dụng các công cụ chà nhám để làm mịn bề mặt của chi tiết gỗ. Giai đoạn này rất quan trọng trong khi gia công hoặc bảo trì sản phẩm gỗ, giúp bề mặt gỗ trở nên mịn màng và loại bỏ được nhiều tạp chất cứng đầu. Nhờ đó mà công đoạn đánh bóng hoặc sơn phủ được diễn ra thuận lợi và hiệu quả hơn.
Để tiến hành chà nhám một cách hiệu quả, chúng ta nên lựa chọn các kỹ thuật phù hợp. Ngoài ra, chúng ta cần tuân thủ đầy đủ từng bước theo quy trình cơ bản, cụ thể như sau: (1) Xác định phương pháp chà nhám; (2) Chuẩn bị công cụ; (3) Chuẩn bị gỗ; (4) Thực hiện chà nhám; (5) Kiểm tra chất lượng gỗ.
Có thể nói đối với ngành gỗ, chà nhám gỗ là một khâu quan trọng được thực hiện trong khi gia công hoặc bảo trì gỗ, cùng với vệ sinh, trám gỗ, đánh bóng, sơn phủ và bảo quản gỗ… Tất cả những công đoạn này đều đòi hỏi kỹ thuật, kinh nghiệm cũng như sự tỉ mỉ của người thợ, nhằm đảm bảo sản phẩm cuối cùng luôn có chất lượng tốt nhất.
Xem thêm: Bảo trì gỗ là gì? Khái niệm, vai trò và ứng dụng.
Quy trình chà nhám gỗ.
Quy trình chà nhám gỗ được thực hiện như thế nào? Có thể thấy mục tiêu của công đoạn chà nhám gỗ là giúp loại bỏ hoàn toàn những tạp chất hoặc các khuyết điểm khiến bề mặt gỗ trở nên gồ ghề, bao gồm lồi lõm, nứt nẻ, trầy xước, sần sùi, trương nở… Để mang lại kết quả tốt nhất, chúng ta nên tuân thủ 05 bước của quy trình chà nhám như sau:
- Bước 1 – Xác định phương pháp chà nhám: Đầu tiên, chúng ta cần xác định nhu cầu và chi phí thực hiện. Từ đó lựa chọn phương pháp chà nhám gỗ phù hợp, bao gồm phương pháp thủ công, hiện đại hoặc áp dụng công nghệ cao. (Tìm hiểu các phương pháp chà nhám gỗ).
- Bước 2 – Chuẩn bị công cụ thực hiện: Tuỳ vào phương pháp đã lựa chọn, chúng ta sẽ chọn công cụ tạo độ mịn phù hợp với nhu cầu sử dụng. Một số công cụ cần thiết để chà nhám bao gồm giấy nhám, máy chà nhám cầm tay, máy chà nhám CNC…
- Bước 3 – Chuẩn bị bề mặt gỗ: Tiếp theo, chúng ta cần tiến hành kiểm tra và loại bỏ các vết bẩn hoặc tạp chất dễ xử lý trên bề mặt gỗ. Ngoài ra, nếu như phát hiện gỗ bị lõm, trầy xước hoặc có vết nứt thì chúng ta cần thực hiện quy trình trám gỗ trước khi chà nhám sản phẩm. (Tìm hiểu trám gỗ là gì?).
- Bước 4 – Tiến hành chà nhám: Tại công đoạn này, chúng ta tiến hành chà nhám gỗ, giúp loại bỏ các tạp chất khó xử lý, làm tăng độ mịn cho bề mặt của sản phẩm. Lưu ý là phải di chuyển công cụ chà nhám một cách đều đặn, đảm bảo không tạo ra áp lực quá mạnh khiến gỗ bị lõm, trầy xước hoặc nứt gãy.
- Bước 5 – Kiểm tra chất lượng sản phẩm: Sau khi hoàn thành quá trình chà nhám, hãy lau sạch toàn bộ bụi bẩn cũng như tạp chất còn bám trên bề mặt gỗ. Điều này giúp cho quá trình kiểm tra chất lượng gỗ được thực hiện hiệu quả hơn. Chúng ta cần đảm bảo rằng sản phẩm đã có được bề mặt mịn màng, giúp đáp ứng được các yêu cầu về chức năng, độ bền, hiệu suất sử dụng, tuổi thọ và tính thẩm mỹ. (Tìm hiểu kiểm tra chất lượng gỗ là gì?).
Như vậy, nếu chúng ta tuân thủ theo 05 bước của quy trình chà nhám gỗ đã được trình bày, các chi tiết gỗ có thể loại bỏ triệt để những tạp chất cứng đầu trên bề mặt gỗ và đạt được độ mịn cần thiết.
Xem thêm: Tìm hiểu các bước trong quy trình chà nhám gỗ.
Các phương pháp chà nhám gỗ.
Có những phương pháp chà nhám gỗ nào phổ biến? Hiện nay, trên thị trường xuất hiện 03 phương pháp chà nhám, bao gồm phương pháp chà nhám thủ công, phương pháp chà nhám hiện đại, cùng với phương pháp chà nhám ứng dụng công nghệ. Mỗi phương pháp đều sở hữu những ưu, nhược điểm riêng, phù hợp với yêu cầu riêng của sản phẩm về độ mịn, màu sắc và cả chi phí thực hiện.
Cụ thể, đặc điểm của 03 phương pháp chà nhám gỗ phổ biến bao gồm:
- Phương pháp chà nhám thủ công: Đây là phương pháp truyền thống sử dụng giấy nhám cùng với các dụng cụ cầm tay để mài mịn bề mặt gỗ. Phương pháp này có ưu điểm là đơn giản, dễ thực hiện, không tốn nhiều chi phí. Tuy nhiên, chà nhám bằng dụng cụ thủ công lại tốn thời gian và công sức, đặc biệt là đối với các vết trám hoặc khuyết điểm lớn, phức tạp như lồi lõm, nứt nẻ, trầy xước, sần sùi, trương nở…
- Phương pháp chà nhám hiện đại: Đây là phương pháp yêu cầu người thợ sử dụng máy móc hiện đại để chà nhám bề mặt gỗ. Phương pháp này có ưu điểm là nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm thời gian. Tuy nhiên, chà nhám bằng máy móc hiện đại cũng có nhược điểm là tốn kém chi phí đầu tư ban đầu, đồng thời người lao động phải có kỹ thuật, cũng như được trang bị đồ bảo hộ đầy đủ.
- Phương pháp chà nhám ứng dụng công nghệ: Đây là phương pháp mà doanh nghiệp có thể áp dụng những công nghệ mới để chà nhám bề mặt gỗ, chẳng hạn như máy chà nhám CNC, AI, Big Data, IoT hoặc công nghệ viễn thám. Phương pháp này có ưu điểm là nhanh chóng, hiệu quả và độ chính xác cao. Tuy nhiên, phương pháp chà nhám ứng dụng công nghệ cao chỉ được áp dụng trong quá trình sản xuất đồ gỗ, bởi vì tốn kém rất nhiều chi phí đầu tư ban đầu, đồng thời đòi hỏi kỹ thuật cao.
Tóm lại, mỗi phương pháp chà nhám gỗ mà đã Timber Phoenix trình bày ở trên đây đều sở hữu những ưu điểm và hạn chế riêng. Ngoài ra, theo xu hướng phát triển chung của thế giới, nhiều doanh nghiệp còn tập trung vào việc ứng dụng các kỹ thuật chà nhám gỗ hướng tới sự thân thiện với môi trường, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của ngành gỗ đối với tự nhiên, bao gồm tiết kiệm năng lượng, giảm lượng khí thải carbon, giảm thiểu lãng phí tài nguyên. Do đó, còn tùy thuộc vào nhu cầu cùng với chi phí thực hiện mà chúng ta có thể sử dụng công cụ và kỹ thuật chà nhám sao cho phù hợp nhất.
Xem thêm: Các phương pháp chà nhám gỗ? Đặc điểm và xu hướng phát triển.
Vai trò của công đoạn chà nhám gỗ.
Công đoạn chà nhám gỗ mang lại những lợi ích gì? Công đoạn chà nhám gỗ có thể được thực hiện trong quá trình gia công và bảo trì gỗ. Việc này không chỉ giúp cải thiện vẻ đẹp của sản phẩm, mà còn góp phần gia tăng độ bền và hiệu suất sử dụng, nhờ đó nâng cao mức độ an toàn cho người tiêu dùng.
Cụ thể, một số vai trò quan trọng của việc chà nhám gỗ, bao gồm:
- Loại bỏ khuyết điểm: Quy trình chà nhám gỗ giúp loại bỏ các khuyết điểm trên bề mặt gỗ, chẳng hạn như tạp chất cứng đầu, vết lồi lõm, nứt nẻ, trầy xước, sần sùi, trương nở…. Việc này giúp bề mặt gỗ trở nên mịn màng, mang lại tính thẩm mỹ cao hơn cho sản phẩm gỗ. (Tìm hiểu tại sao gỗ bị lồi lõm?).
- Hỗ trợ gia công: Công đoạn chà nhám giúp bề mặt gỗ trở nên nhẵn mịn, giúp sơn, các chất phủ bóng hoặc chất bảo vệ, như chất chống thấm, chống mối mọt, chống nấm mốc, chống cháy… bám dính tốt hơn. Nhờ đó, sản phẩm gỗ vừa được tăng tính thẩm mỹ, vừa có khả năng chống chịu trước nhiều tác nhân gây hại bên ngoài môi trường. Ngoài ra, việc này còn làm cho những chi tiết, hoa văn trang trí chạm khắc trở nên rõ nét hơn. (Tìm hiểu sơn phủ gỗ là gì?).
- Nâng cao độ bền: Nhờ bước chà nhám mà bề mặt gỗ trở nên phẳng mịn và sạch sẽ hơn. Điều này không chỉ giúp cho quá trình vệ sinh gỗ trở nên thuận tiện, mà còn ngăn chặn bụi bẩn hoặc các loại côn trùng gây hại bám vào, làm hư hỏng cấu trúc gỗ. Nhờ đó, sản phẩm có thể duy trì được độ bền trong thời gian lâu dài. (Tìm hiểu độ bền của gỗ là gì?).
- Nâng cao sự an toàn: Các vết lồi lõm, nứt nẻ, trầy xước, sần sùi, trương nở có thể trở nên nghiêm trọng hơn qua thời gian nếu không được xử lý kịp thời. Điều này làm cho các sản phẩm bị suy giảm độ bền và khả năng chịu lực, có nguy cơ gây ra tai nạn bất ngờ. Tuy nhiên, nếu chúng ta thực hiện đúng kỹ thuật chà nhám, thì sẽ loại bỏ hoàn toàn những khuyết điểm, cũng như nâng cao mức độ an toàn cho người sử dụng. (Tìm hiểu nứt nẻ gỗ là gì?).
- Nâng cao tính thẩm mỹ: Chà nhám giúp bề mặt gỗ trở nên phẳng mịn, màu sắc đồng đều và sáng bóng. Nhờ đó, giúp nâng cao tính thẩm mỹ của sản phẩm gỗ, mang lại cảm giác sang trọng, tinh tế. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
Tóm lại, chà nhám gỗ là một công đoạn quan trọng, giúp nâng cao chất lượng, chức năng, độ bền cùng với tính thẩm mỹ của nhiều sản phẩm gỗ mà chúng ta sử dụng hằng ngày. Chẳng hạn như các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, nội thất hoặc trang trí…
Xem thêm: Ngành chế biến gỗ là gì? Vai trò của ngành chế biến gỗ?
Ứng dụng của việc chà nhám gỗ.
Chà nhám gỗ có thể được ứng dụng trong những lĩnh vực nào? Chà nhám gỗ được ứng dụng trong nhiều công đoạn thuộc quá trình gia công gỗ, chẳng hạn như cưa xẻ, ngâm tẩm, sấy khô, cắt hoặc khoan lỗ… Việc này không chỉ giúp tăng độ mịn cũng như tính thẩm mỹ của chi tiết gỗ, mà còn giúp loại bỏ các khuyết điểm một cách kịp thời. Nhờ đó, giúp cho sản phẩm khôi phục lại chức năng, độ bền, hiệu suất sử dụng và tính thẩm mỹ.
Cụ thể, công đoạn chà nhám gỗ có thể được ứng dụng trong những trường hợp như sau:
- Sản xuất vật liệu xây dựng: Trong lĩnh vực xây dựng, chà nhám gỗ được sử dụng để mài mịn, cũng như loại bỏ khuyết điểm trên bề mặt của các loại vật liệu, chẳng hạn như sàn gỗ, vách gỗ, cửa gỗ hoặc cầu thang gỗ… Nhờ đó, giúp cho những công trình xây dựng có độ bền cao và giữ được vẻ đẹp tự nhiên trong thời gian dài. (Tìm hiểu xây dựng là gì?).
- Sản xuất đồ ngoại thất: Đối với quá trình sản xuất đồ ngoại thất, công đoạn chà nhám được áp dụng để tăng độ mịn, loại bỏ các vết trầy xước hoặc nứt nẻ trên bề mặt của sản phẩm, như bàn ghế ngoài trời, hàng rào, ban công hoặc mái che sân vườn… Việc này giúp bề mặt gỗ trở nên phẳng mịn, góp phần làm cho chất bảo vệ bám dính tốt hơn. Nhờ đó các sản phẩm đồ ngoại thất, nội thất có thể chống chịu tốt hơn trước nhiều tác nhân gây hại bên ngoài môi trường như là nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, côn trùng hoặc nấm mốc. (Tìm hiểu đồ gỗ ngoại thất là gì?)
- Sản xuất đồ nội thất: Về lĩnh vực sản xuất đồ nội thất, nhờ công đoạn chà nhám gỗ mà các sản phẩm có bề mặt mịn màng, không còn những vết trầy xước hay nứt nẻ, bao gồm giường, tủ hoặc bàn ghế… Ngoài ra, việc này còn góp phần tạo sự đồng nhất về màu sắc, tăng độ bền, hiệu suất sử dụng cùng với tuổi thọ của gỗ. (Tìm hiểu đồ gỗ nội thất là gì?).
- Sản xuất đồ trang trí: Khi nhắc đến quá trình sản xuất đồ trang trí, chà nhám gỗ được thực hiện để loại bỏ các khuyết điểm trên bề mặt gỗ và làm những đường nét điêu khắc trở nên rõ ràng hơn. Nhờ đó mà một số sản phẩm như tượng gỗ, tranh gỗ, mô hình gỗ… tăng thêm sự độc đáo và sự tinh tế, phù hợp với nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng. (Tìm hiểu đồ gỗ trang trí là gì?).
- Sửa chữa sản phẩm gỗ: Ngoài ra, việc chà nhám còn được thực hiện khi chúng ta phát hiện các khuyết điểm trên bề mặt của sản phẩm gỗ trong quá trình sử dụng. Chẳng hạn như vết lồi lõm, nứt nẻ, trầy xước, sần sùi, trương nở… Công đoạn này giúp cho bề mặt gỗ trở nên mịn màng và tăng độ bám dính của những loại sơn phủ hay chất bảo vệ gỗ.
- Bảo trì sản phẩm gỗ: Trong quá trình bảo trì gỗ, chúng ta tiến hành chà nhám khi phát hiện những khuyết điểm hoặc lớp sơn bị bong tróc, gây mất thẩm mỹ. Việc này vừa giúp loại bỏ các tạp chất vừa tăng độ phẳng của gỗ. Nhờ đó, giúp bề mặt của sản phẩm dễ dàng sơn phủ và có quy trình làm việc hiệu quả hơn.
Ngoài ra, chà nhám gỗ cũng có thể được thực hiện trong quá trình gia công và bảo trì một số loại sản phẩm khác, như đồ chơi, trang sức, đồ mỹ nghệ hoặc dụng cụ thể thao bằng gỗ…. Hiện nay, nhằm đa dạng hóa nguồn nguyên liệu gỗ thì nhiều doanh nghiệp trong nước thường có xu hướng sử dụng các loại gỗ nhập khẩu (Châu Âu, Châu Phi, Châu Mỹ, Lào và Nhật Bản…). Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta phải biết cách lựa chọn nhà cung cấp gỗ uy tín, giúp đảm bảo rằng sản phẩm gỗ có khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Xem thêm: Các ứng dụng phổ biến của ngành gia công gỗ trong đời sống.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu về chà nhám gỗ, bao gồm khái niệm, đặc điểm, vai trò và ứng dụng mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra chà nhám được ứng dụng trong suốt quá trình gia công và bảo trì gỗ. Đối với hoạt động sản xuất, công đoạn này giúp cho những chi tiết gỗ trở nên nhẵn mịn, loại bỏ được tạp chất, bụi bẩn hay côn trùng gây hại bám vào. Ngoài ra, công tác chà nhám cũng được áp dụng để khắc phục các khuyết điểm mới phát sinh trong quá trình sử dụng hoặc bảo trì. Nhờ đó mà sản phẩm gỗ có thể duy trì được chức năng, độ bền, hiệu suất sử dụng cùng với tính thẩm mỹ trong thời gian lâu dài.
