Độ bền và độ cứng là những đặc tính cơ học quan trọng có thể ảnh hưởng đến hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của sản phẩm gỗ. Trong đó, gỗ bị suy giảm độ bền đồng nghĩa với việc cấu trúc gỗ đã bị hư tổn, làm mất đi khả năng chịu lực và không thể tránh khỏi sự ảnh hưởng bởi các tác nhân gây hại có trong môi trường. Việc này không chỉ làm mất đi tính thẩm mỹ, giảm giá trị thương mại của sản phẩm, mà còn ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ của người sử dụng. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về lý do tại sao gỗ bị suy giảm độ bền, bao gồm khái niệm, nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả hiện tượng suy giảm độ bền ở gỗ.
Tại sao gỗ bị suy giảm độ bền? Nguyên nhân và cách xử lý.
Khái niệm gỗ bị suy giảm độ bền?
Tìm hiểu khái niệm độ bền của gỗ là gì? Độ bền là một đặc tính cơ học quan trọng của gỗ, quyết định đến khả năng kháng lực và mức độ chống chịu của sản phẩm trước nhiều tác nhân gây hại từ môi trường như côn trùng, nấm mốc, độ ẩm và ánh sáng… Do vậy, nếu sản phẩm gỗ có sự bền bỉ sẽ có thể thực hiện được các tính năng cần thiết và duy trì hiệu suất sử dụng trong một thời gian dài. Mỗi loại gỗ sẽ có độ bền khác nhau phụ thuộc vào cấu trúc sợi gỗ, điều kiện sinh trưởng, quy trình gia công và cách bảo quản… Đặc tính này sẽ được đánh giá dựa trên các tiêu chí đặc biệt, bao gồm độ bền nén dọc (Compressive strength), độ bền kéo dọc (Tensile Strength), độ bền uốn tĩnh (Static bending strength), độ bền uốn động (Impact bending strength) và độ bền va đập (Impact Strength).
Tìm hiểu khái niệm gỗ bị suy giảm độ bền là gì? Gỗ bị suy giảm độ bền là tình trạng gỗ bị suy giảm khả năng kháng lực, đồng thời dễ bị các tác nhân gây hại tấn công, chẳng hạn như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, nấm mốc và côn trùng. Ngoài ra, tình trạng này còn có thể xuất hiện khi bị va đập liên tục, chịu tác động lực mạnh hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại. Thông thường, chúng ta có thể nhận biết gỗ đang bị suy giảm độ bền bằng cách kiểm tra các khuyết điểm như biến dạng, cong vênh, co ngót, sần sùi, phai màu, nứt nẻ hoặc mục nát…
Tuy nhiên, chúng ta có thể khắc phục tình trạng gỗ bị suy giảm độ bền thông qua quy trình chế biến và gia công cẩn thận, áp dụng các chất phủ bảo vệ, bảo quản sản phẩm ở nơi khô ráo và thực hiện bảo trì thường xuyên. Đồng thời, việc lựa chọn loại gỗ sở hữu các đặc tính cơ học tốt cũng là một biện pháp hiệu quả để tránh tình trạng suy giảm độ bền. Ví dụ các loại gỗ quý như gỗ Lim, Xoan Đào, Gụ hoặc Gõ Đỏ… nổi tiếng vì sở hữu độ cứng, độ bền cao.
Ngoài ra, hiện nay nhiều doanh nghiệp trong nước đang có xu hướng sử dụng gỗ nhập khẩu, do nguồn cung ổn định, hoạt động khai thác gỗ hợp pháp. Đồng thời, kết hợp việc cải tiến quy trình sản xuất, nhằm tạo ra nhiều sản phẩm không chỉ đáp ứng về chức năng mà còn sở hữu vẻ đẹp thẩm mỹ, tăng cường khả năng chống mối mọt và nhiều yếu tố gây hại khác. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta phải tìm được những nhà cung cấp gỗ uy tín trên thị trường, và đảm bảo nguồn gốc gỗ thông qua kiểm tra các chứng chỉ rừng cần thiết.
Xem thêm: Độ bền của gỗ là gì? Đặc điểm, vai trò và cách bảo quản.
Nguyên nhân khiến gỗ bị suy giảm độ bền.
Đâu là những nguyên nhân khiến gỗ bị suy giảm độ bền? Nguyên nhân khiến cho gỗ bị suy giảm độ bền chủ yếu là do cấu trúc gỗ đã bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, nấm mốc và côn trùng hoặc nấm mốc gây hại… Các tác nhân này đều có thể tiếp xúc và gây hại cho gỗ kể từ giai đoạn sản xuất cho đến quá trình sử dụng.
Cụ thể, một số nguyên nhân khiến cho gỗ bị suy giảm độ bền bao gồm:
- Điều kiện môi trường: Các yếu tố tự nhiên như ánh nắng, nhiệt độ và độ ẩm có thể gây tác động hằng ngày lên sản phẩm và làm ảnh hưởng đến độ bền của gỗ. Bởi vì nếu các yếu tố này biến đổi liên tục và kéo dài sẽ khiến cho cấu trúc gỗ bị thay đổi, dẫn đến hiện tượng biến dạng, nứt gãy hoặc mục nát. (Tìm hiểu ánh sáng gây hại cho gỗ là gì?).
- Sinh vật gây hại: Các loài sinh vật có thể ảnh hưởng đến cấu trúc của gỗ bao gồm nấm mốc, kiến, ong, mối mọt và nhiều loại côn trùng khác. Điều này đồng nghĩa với việc chúng có thể làm suy giảm độ bền, độ cứng và khả năng kháng lực của gỗ. (Tìm hiểu nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?).
- Gia công sai kỹ thuật: Trong quá trình gia công gỗ, nếu chúng ta thực hiện các công đoạn cưa xẻ, sấy gỗ, ngâm tẩm hoặc sơn phủ… không đúng kỹ thuật cũng có thể khiến cho độ bền của sản phẩm bị thay đổi. Chẳng hạn như đường cưa xẻ bị lệch, sấy gỗ và ngâm tẩm quá lâu… (Tìm hiểu ngâm tẩm gỗ là gì?).
- Bị va đập liên tục: Khi liên kết của những sợi gỗ phải chịu ngoại lực tác động một cách liên tục có thể sẽ bị đứt, gãy. Điều này làm cho độ bền của sản phẩm bị suy giảm và xuất hiện tình trạng trầy xước hoặc nứt nẻ.
- Chịu tác động lực mạnh: Như đã trình bày ở trên, ngoại lực có thể tác động đến cấu trúc của gỗ. Đặc biệt, nếu chúng ta để cho sản phẩm chịu một lực tác động mạnh thì chúng có thể bị nứt gãy ngay lập tức. Ví dụ, chúng ta để đồ vật quá nặng trên ghế gỗ, hoặc chạy nhảy mạnh trên giường… thì có thể gây ra đổ, gãy nếu như độ cứng, độ bền của sản phẩm kém. (Tìm hiểu cấu trúc của gỗ là gì?).
Nhìn chung, gỗ là một nguyên liệu tự nhiên vì thế có nhiều nguyên nhân khiến cho sản phẩm gỗ bị suy giảm độ bền. Những nguyên nhân này bao gồm: sự thiếu sót trong giai đoạn gia công gỗ, do ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường, sử dụng loại gỗ kém chất lượng, hoặc do điều kiện sử dụng không đảm bảo, cũng như sản phẩm không được quan tâm chăm sóc thường xuyên. Tuy nhiên, nếu trong quá trình mua sắm và sử dụng sản phẩm, chúng ta hiểu và chú ý đến việc lựa chọn loại gỗ phù hợp, thực hiện gia công cẩn thận và bảo trì định kỳ, thì có thể kịp thời phát hiện khi sản phẩm có dấu hiệu bị hư hại, từ đó giảm thiểu những thiệt hại không đáng có về sau.
Xem thêm: Gia công gỗ là gì? Khái niệm, vai trò và ứng dụng.
Tác hại khi gỗ bị suy giảm độ bền.
Gỗ bị suy giảm độ bền gây ra những tác hại gì? Có thể nói độ bền của gỗ là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tính năng, hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của sản phẩm. Do đó, khi độ bền bị suy giảm sẽ khiến sản phẩm không thực hiện được đầy đủ chức năng, làm mất đi sự tiện nghi và thậm chí có thể đe dọa đến sự an toàn của người sử dụng.
Gỗ bị suy giảm độ bền gây ra nhiều tác hại, cụ thể như sau:
- Giảm hiệu suất sử dụng: Gỗ bị suy giảm độ bền sẽ làm suy giảm khả năng chịu lực, chịu tải và hiệu suất sử dụng của sản phẩm. Ví dụ, một chiếc bàn gỗ bị suy giảm độ bền có thể bị cong vênh và nứt nẻ, khiến cho giấy, laptop không thể cân bằng hoặc việc ghi chép trở nên khó khăn. (Tìm hiểu hiệu suất sử dụng là gì?).
- Giảm tuổi thọ của sản phẩm: Độ bền bị suy giảm có thể khiến cho sản phẩm gỗ bị mất đi khả năng chịu lực và hiệu suất sử dụng, nghĩa là chúng có thể dễ bị hư hại trong quá trình sử dụng. Ngoài ra, việc suy giảm chất lượng của cấu trúc gỗ sẽ thu hút thêm nhiều nấm mốc và côn trùng gây hại, làm cho tuổi thọ của sản phẩm càng dễ bị rút ngắn. (Tìm hiểu côn trùng gây hại cho gỗ là gì?).
- Giảm mức độ an toàn: Như đã đề cập ở trên, gỗ bị suy giảm độ bền có thể làm mất đi khả năng chịu lực của nhiều sản phẩm. Điều này làm cho nhiều đồ vật bị mất đi hiệu suất sử dụng, nguy cơ rủi ro cao và ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng. Ví dụ, cầu thang mất đi độ bền sẽ dễ gãy và làm cho người sử dụng dễ bị té ngã, gây ra những chấn thương nghiêm trọng.
- Gây lãng phí gỗ tự nhiên: Gỗ bị suy giảm độ bền sẽ có tuổi thọ ngắn, nghĩa là tốc độ đào thải của sản phẩm diễn ra nhanh chóng. Điều này làm tăng nhu cầu sử dụng nguyên liệu gỗ mới, gây áp lực lên việc khai thác và sản xuất gỗ. (Tìm hiểu khai thác gỗ là gì?).
- Giảm giá trị thương mại: Có thể thấy, sản phẩm gỗ bị suy giảm độ bền vừa không thực hiện được đúng chức năng vừa có tuổi thọ ngắn, đồng thời có thể đe dọa đến sự an toàn của người sử dụng. Đây là nguyên nhân làm cho nhiều người tiêu dùng quan ngại khi chọn mua sản phẩm gỗ, khiến cho giá trị thương mại của chúng bị giảm đi. Ngoài ra, vấn đề này còn ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả kinh doanh của các thương hiệu sản xuất đồ gỗ.
Như vậy, một khi gỗ bị suy giảm độ bền sẽ kéo theo nhiều tác động tiêu cực như là suy giảm độ cứng, cũng như thu hút thêm nhiều tác nhân gây hại khác tìm đến. Từ đó gây ảnh hưởng đến chức năng và làm cho tuổi thọ của sản phẩm bị rút ngắn. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của các công trình mà còn khiến cho sinh hoạt hàng ngày của chúng ta trở nên bất tiện, thậm chí đe dọa đến sự an toàn của người dùng. Và cũng cần phải lưu ý rằng, đối với các loại gỗ tốt thì vẫn có thể bị suy giảm độ bền nếu như chúng ta không biết cách lựa chọn loại gỗ phù hợp với chức năng và áp dụng các biện pháp phòng tránh phù hợp.
Xem thêm: Những kinh nghiệm giúp lựa chọn sản phẩm gỗ chất lượng.
Tại sao dùng gỗ tốt vẫn bị suy giảm độ bền?
Lý giải tại sao dùng sản phẩm bằng gỗ tốt vẫn bị suy giảm độ bền? Nhìn chung, gỗ tốt là những nhóm nguyên liệu tự nhiên có thể giúp cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí và nhiều sản phẩm bằng gỗ khác đạt được hiệu suất sử dụng tối đa. Điều này có nghĩa là gỗ không chỉ đáp ứng các yêu cầu về thẩm mỹ, mà còn giúp đảm bảo độ bền, độ cứng và khả năng chống chịu trước nhiều yếu tố gây hại. Ví dụ, nhóm gỗ quý như gỗ Lim, Hương, Cẩm Lai hoặc Gõ Đỏ…
Tuy nhiên, do một số nguyên nhân như sử dụng trong thời gian dài, điều kiện thời tiết khắc nghiệt, nhiều loại sinh vật tấn công và không được vệ sinh, bảo trì thường xuyên… Do đó mà gỗ tốt vẫn có thể bị suy giảm độ bền, cụ thể như sau:
- Thời gian sử dụng quá lâu: Khi được sử dụng quá lâu so với dự tính của nhà sản xuất, thì sản phẩm dù làm bằng gỗ tốt vẫn có thể bị suy giảm độ bền và độ cứng. (Tìm hiểu tuổi thọ của gỗ là gì?).
- Môi trường quá khắc nghiệt: Sản phẩm được làm từ gỗ tốt vẫn bị suy giảm độ bền nếu được sử dụng ở môi trường có ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp, hoặc nhiệt độ và độ ẩm biến động trong thời gian dài.
- Lực va chạm quá mạnh: Nếu gỗ tốt phải chịu đè nén bởi một lực quá mạnh thì vẫn có thể khiến cho cấu trúc gỗ bị suy yếu, dẫn đến việc bị suy giảm độ bền.
- Tiếp xúc với chất hoá học: Các hoá chất bảo vệ hoặc chăm sóc có tính kiềm và axit quá cao, không phù hợp với cấu trúc gỗ có thể khiến cho độ bền của sản phẩm bị suy giảm.
Có thể thấy rằng, dù cho sản phẩm được làm bằng gỗ tốt hay các loại gỗ quý hiếm như thế nào thì khâu xử lý trong quá trình gia công, cũng như hoạt động chăm sóc và bảo quản gỗ trong quá trình sử dụng mới là quan trọng hơn cả. Điều này đòi hỏi chúng ta phải thường xuyên vệ sinh và quan sát sản phẩm, nhờ đó kịp thời phát hiện những dấu hiệu chứng tỏ gỗ đang bị suy giảm độ bền hoặc các tác nhân gây hại khác tấn công, để rồi áp dụng biện pháp khắc phục và sửa chữa hiệu quả.
Xem thêm: Gỗ quý là gì? Khái niệm, đặc điểm và ứng dụng.
Các cách xử lý khi gỗ bị suy giảm độ bền.
Có những cách xử lý gỗ bị suy giảm độ bền nào hiệu quả? Nhằm hạn chế tình trạng gỗ bị suy giảm độ bền, chúng ta có thể thực hiện các phương pháp xử lý như sau:
- Kiểm soát điều kiện môi trường: Chúng ta nên kiểm soát các điều kiện bên trong môi trường sử dụng sản phẩm gỗ như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, để giảm thiểu sự biến dạng và hư hại. (Tìm hiểu nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?).
- Sửa chữa bằng cách mài hoặc cắt bỏ: Đối với các chi tiết gỗ bị hư hại nghiêm trọng, chúng ta nên sửa chữa bằng cách mài hoặc cắt bỏ, sau đó trám hoặc ghép lại bằng các vật liệu phù hợp. (Tìm hiểu trám gỗ là gì?).
- Thực hiện phủ chất bảo vệ gỗ: Ngay khi phát hiện gỗ bị hư hại, hoặc trong quy trình xử lý bề mặt gỗ, chúng ta có thể áp dụng các dung dịch phủ bảo vệ như chất chống côn trùng, chất chống mối mọt, chống nấm mốc, chống nước, chống cháy, cách nhiệt… cũng như nhiều loại chất bảo vệ khác để giúp sản phẩm gỗ duy trì độ bền, hiệu suất sử dụng cũng như tính thẩm mỹ trong thời gian dài. (Tìm hiểu xử lý bề mặt gỗ là gì?).
- Thực hiện ngâm tẩm chất bảo vệ gỗ: Thay vì phủ lớp bảo vệ trên bề mặt gỗ, chúng ta có thể ngâm tẩm gỗ trong các dung dịch phù hợp để có thể tăng khả năng chống chịu của gỗ từ bên trong. Điều quan trọng là bạn cần thực hiện đúng kỹ thuật và chọn được loại hoá chất không ảnh hưởng xấu đến cấu trúc gỗ và môi trường.
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác.
Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, phai màu, mục nát… xảy do các tác động tiêu cực của yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt và các loại côn trùng gây hại khác, hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì định kỳ.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu lý do tại sao gỗ bị suy giảm độ bền, kể từ khái niệm cho đến nguyên nhân và cách xử lý mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra độ bền bị suy giảm thường liên quan đến việc cấu trúc gỗ bị ảnh hưởng do nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, nấm mốc và côn trùng hoặc nấm mốc gây hại. Do đó, trong quá trình sản xuất và sử dụng, chúng ta nên đặt gỗ ở những môi trường có điều kiện thích hợp. Đồng thời, nên chăm sóc và bảo trì sản phẩm đều đặn để sớm phát hiện các khuyết điểm và kịp thời sửa chữa.
