Đặc tính của gỗ là gì? Gỗ có những đặc tính nào?

Trong lĩnh vực xây dựng, nội thất và chế tác nghệ thuật gỗ, việc hiểu rõ các đặc tính của gỗ đóng vai trò quan trọng, giúp thúc đẩy sự sáng tạo, tối ưu hóa quá trình sản xuất và đưa ra hướng xử lý phù hợp cho sản phẩm gỗ khi chúng không còn giá trị sử dụng. Qua sự tìm hiểu về đặc tính của gỗ là gì, và gỗ có những đặc tính nào sau đây, Timber Phoenix muốn giới thiệu đến bạn một góc nhìn toàn diện về những đặc điểm nổi bật của loại nguyên liệu này, cũng như các ứng dụng tuyệt vời của gỗ tự nhiên mang lại cho chúng ta.

Đặc tính của gỗ là gì? Gỗ có những đặc tính nào?

Giới thiệu về đặc tính của gỗ.

Khái niệm đặc tính của gỗ là gì? Đặc tính của gỗ hay thuật ngữ Tiếng Anh là Timber Properties, bao gồm một tập hợp nhiều đặc điểm liên quan đến tính thẩm mỹ, cấu trúc, tính chất vật lý và hóa học của từng loại gỗ cụ thể. Người ta xác định đặc tính của gỗ dựa trên cấu trúc mô, trọng lượng, độ bền, khả năng chống mục nát, khả năng chống mối mọt, khả năng năng cách nhiệt, cách điện, độ co giãn, màu sắc, vân gỗ, mùi hương, độ bóng và nhiều yếu tố khác.

Tất cả những đặc tính kể trên còn phụ thuộc vào từng loài cây, điều kiện sinh trưởng và phát triển, cũng như quy trình chế biến và gia công gỗ mà sẽ có sự thay đổi. Tuy nhiên, một khi nắm rõ các đặc tính của gỗ, con người có thể ứng dụng vào nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm xây dựng, chế biến gỗ, nội thất, sản xuất giấy, nghệ thuật điêu khắc và thậm chí là y học.

Ngoài việc xác định các đặc tính của gỗ, người tiêu dùng cần tìm hiểu kỹ về nguồn gốc và xuất xứ của các sản phẩm gỗ, vì điều này có thể đóng góp vào việc bảo vệ môi trường. Hiện nay, toàn cầu đang tập trung phát triển quản lý rừng bền vững. Mục tiêu là đảm bảo chất lượng gỗ, cùng với việc tái tạo và phục hồi nguồn lâm sản, nhằm đảm bảo nhu cầu sử dụng cho thế hệ tương lai. Chẳng hạ, đối với các loại gỗ được chứng nhận bởi các tổ chức như FSC, SFI, PEFC… chúng ta có thể yên tâm sử dụng, vì tuân thủ theo các nguyên tắc bền vững, khai thác gỗ hợp pháp, đảm bảo tái trồng rừng và dễ dàng truy xuất nguồn gốc. (Tìm hiểu chứng chỉ FSC là gì?).

Xem thêm: Ý nghĩa của việc hiểu các đặc tính của gỗ và ứng dụng.

Cấu trúc và thành phần của gỗ.

Gỗ có cấu trúc và thành phần như thế nào? Các đặc điểm của gỗ là sự tương tác tốt giữa ba yếu tố bao gồm: (1) Đa dạng thành phần; (2) Cấu trúc phức tạp; và (3) Tính chất vật lý – cơ học độc đáo. Cụ thể như sau:

• Xét về thành phần của gỗ, bao gồm: Sợi gỗ, Lignin, Cellulose và Hemicellulose. Sợi gỗ là những tế bào dài màu nâu, vừa tạo nên cấu trúc chính của gỗ vừa đóng góp quan trọng vào tính chất cơ học của gỗ. Lignin là một Polymer mạnh mẽ, giúp gắn kết các sợi gỗ lại với nhau, tạo nên sự chắc chắn và độ cứng của gỗ. Trong khi Cellulose và Hemicellulose là các Polysaccharide, giúp cung cấp tính đàn hồi và sự giãn nở của gỗ.
• Xét về cấu trúc tế bào của gỗ, bao gồm: Hai phần chính là lõi gỗ và vỏ gỗ. Lõi gỗ thường màu sẫm hơn, chứa nhiều Lignin và thường không chứa nước hoặc chất dinh dưỡng, tạo nên sự ổn định và độ bền. Vỏ gỗ chứa nước và chất dinh dưỡng, giúp cung cấp nguồn dinh dưỡng cần thiết cho quá trình sinh trưởng của cây.
• Xét về tính chất vật lý và cơ học của gỗ, bao gồm: Khả năng chống nén, chống uốn và chịu được tải trọng lớn. Đồng thời, khả năng chống thấm nước, tính chất cách âm, cách nhiệt và cách điện của gỗ cũng góp phần tạo nên giá trị của gỗ trong việc xây dựng và thiết kế nội thất.

Các đặc tính vật lý của gỗ.

Đâu là các đặc tính vật lý của gỗ? Các đặc điểm vật lý của gỗ gồm độ cứng, khả năng chịu lực, độ bền, tính đàn hồi, khả năng chống thấm nước, cách điện và cách nhiệt… Tất cả đều là các yếu tố quan trọng giúp phân loại gỗ và xác định khả năng ứng dụng của chúng. Cụ thể như sau:

• Độ cứng và khả năng chịu lực: Đây là khả năng của gỗ chịu lực trọng lượng và áp lực mà không bị biến dạng hoặc gãy. Các loại gỗ khác nhau có độ cứng và khả năng chịu lực khác nhau nên được sử dụng trong các ứng dụng khác nhau như đóng gói, xây dựng, nội thất, và nhiều lĩnh vực khác.
• Độ bền và đàn hồi: Độ bền của gỗ đề cập đến khả năng chịu được lực tác động mạnh mà không bị hư hại. Trong khi sự đàn hồi liên quan đến khả năng uốn cong và phục hồi lại hình dáng ban đầu.
• Khả năng chống thấm nước: Khả năng chống thấm nước ảnh hưởng đến việc sử dụng gỗ trong các ứng dụng ngoài trời hoặc điều kiện môi trường ẩm ướt.
• Khả năng dẫn điện và nhiệt: Gỗ là một chất cách điện tốt và có khả năng cách nhiệt tự nhiên, giúp duy trì nhiệt độ ổn định bên trong ngôi nhà và môi trường xung quanh.
• Khả năng âm thanh của gỗ: Khả năng âm thanh là một trong những đặc điểm quan trọng, khiến gỗ trở thành một vật liệu phổ biến trong ngành âm nhạc, kiến trúc và thiết kế âm thanh.
• Khả năng chống cháy của gỗ: Đây là khả năng của gỗ chịu được nhiệt độ cao, những loại gỗ cứng có mật độ gỗ cao thường có khả năng chống cháy tốt hơn, do chúng cần nhiều nhiệt lượng hơn để đốt cháy.

Xem thêm: Biến dạng gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.

Các đặc tính cơ học của gỗ.

Đâu là các đặc tính cơ học của gỗ? Gỗ mang trong mình nhiều đặc tính cơ học quan trọng, gồm khả năng chịu tải, độ bền và sự linh hoạt… Những đặc tính này có thể biến đổi theo từng loại gỗ, cấu trúc tế bào, môi trường và quá trình xử lý. Bao gồm:

• Khả năng chống nén (Compressive Strength): Đây là khả năng chịu được lực đẩy từ phía trên xuống. Khả năng chống nén của gỗ tốt hơn theo hướng song song với sợi gỗ, và ngược lại sẽ yếu hơn nếu theo hướng vuông góc với sợi gỗ.
• Khả năng chống uốn (Flexural Strength): Hay còn gọi là độ dẻo (Flexibility), đây là khả năng chịu lực khi gỗ bị uốn cong. Gỗ sẽ có khả năng chống uốn tốt hơn nếu theo hướng vuông góc với sợi gỗ, và gỗ mềm thường dẻo hơn so với loại gỗ cứng. (Tìm hiểu cách phân biệt giữa gỗ mềm và gỗ cứng).
• Khả năng chống kéo (Tensile Strength): Đây là khả năng chịu lực của gỗ khi bị kéo căng. Thông thường khả năng chống kéo của gỗ thường kém hơn so với chống nén và chống uốn.
• Khả năng chống bẻ gãy (Shear Strength): Đặc tính này liên quan đến khả năng chống lực bẻ gãy ngang của gỗ. Gỗ thường có khả năng chống bẻ gãy ngang tốt theo hướng song song với sợi gỗ.
• Khả năng chống mục (Rot Resistance): Đây là khả năng chống lại sự phân hủy do vi khuẩn, nấm mốc và côn trùng gây ra. Các loại gỗ có khả năng chống mục tốt thường được sử dụng trong các ứng dụng ngoài trời, nơi gỗ tiếp xúc với môi trường hoặc đất đai ẩm ướt.
• Độ cứng (Hardness): Độ cứng của gỗ liên quan đến khả năng chống lại sự va đập và xâm nhập. Chẳng hạn gỗ cứng thì khó cưa, xẻ, khoan, đục, đóng đinh… hơn gỗ mềm.
• Độ mòn (Abrasion Resistance): Độ mòn của gỗ liên quan đến khả năng của nó chịu sự mài mòn và trượt. Một số loại gỗ có khả năng chống mài mòn tốt hơn.
• Đặc tính đàn hồi (Elasticity): Đặc tính này liên quan đến khả năng của gỗ trở lại dạng ban đầu sau khi bị biến dạng tạm thời.

Các đặc tính về ngoại hình và màu sắc của gỗ.

Đâu là các đặc tính về ngoại hình và màu sắc của gỗ? Vẻ đẹp của vân gỗ, hình dạng, màu sắc và tính thẩm mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự đa dạng và phong phú cho các sản phẩm gỗ. Dựa trên những yếu tố này, người ta có thể tạo ra sự ấn tượng, tinh tế và sự khác biệt cho các sản phẩm. Cụ thể như sau:

• Vân gỗ: Mỗi loại gỗ thường sở hữu kiểu vân gỗ đặc trưng, bao gồm các họa tiết, đường nét và màu sắc độc đáo. Tùy vào từng loại gỗ mà vân gỗ có thể là sọc ngang, sọc dọc, vân mắt chim, vân xoắn, vân hình bọt, vân hạt… Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc làm nổi bật vẻ đẹp tự nhiên và sự tươi mới của sản phẩm gỗ. (Tìm hiểu vân gỗ là gì?).
• Hình dạng: Gỗ có thể được cắt và chế tác theo nhiều hình dạng khác nhau, từ dạng tấm và phẳng, thanh vuông, cho đến dạng uốn cong, khắc hoặc chạm trổ. Hình dạng của sản phẩm gỗ không chỉ tạo nên tính thẩm mỹ mà còn thể hiện sự sáng tạo và kỹ thuật của người thợ mộc.
• Màu sắc: Gỗ có màu sắc tự nhiên khác nhau, từ các gam màu sáng như trắng, be, vàng đến các gam màu đậm như nâu, đỏ, đen. Màu sắc của gỗ phụ thuộc vào loại cây, thổ nhưỡng, khí hậu. Màu sắc giúp tạo ra sự ấm áp và tự nhiên cho sản phẩm gỗ, mang đến sự độc đáo và gần gũi cho không gian. (Tìm hiểu màu sắc của gỗ là gì?).
• Thẩm mỹ: Việc kết hợp giữa các yếu tố bao gồm vân gỗ, màu sắc và hình dạng giúp tạo nên tính thẩm mỹ của sản phẩm. Đa phần, các sản phẩm gỗ thường mang đến sự mộc mạc, sang trọng, hiện đại… tùy theo phong cách thiết kế và loại gỗ.

Xem thêm: Sản phẩm gỗ là gì? Vai trò của các sản phẩm gỗ?

Các đặc tính về khả năng chống mối mọt và mục.

Đâu là các đặc tính về khả năng chống mối mọt và mục của gỗ? Khả năng chống mối mọt và kháng mục nát giúp đảm bảo rằng gỗ có thể được sử dụng trong thời gian dài mà vẫn duy trì tính bền vững. Điều này có nghĩa là gỗ sẽ có khả năng chịu đựng tốt hơn so với các loại gỗ thông thường. Ngay cả trong môi trường khắc nghiệt và trong trường hợp có nguy cơ bị tấn công bởi nấm mốc, mối mọt và các tác nhân gây hại khác, khả năng này vẫn được bảo đảm.

• Khả năng chống mối mọt và mục nát tự nhiên của gỗ: Được hiểu là bên trong gỗ đã chứa sẵn các hợp chất hóa học tự nhiên, giúp chống lại sự tấn công của vi khuẩn, sự phát triển của nấm mốc và mối mọt gây hại.
• Khả năng chống mối mọt và mục nát thông qua xử lý gỗ: Được hiểu là cần áp dụng các phương pháp xử lý trong quá trình sản xuất như sấy gỗ, xử lý hóa chất, hoặc sử dụng các sản phẩm bảo vệ khác. 

Người ta thường kết hợp cả hai yếu tố: tự nhiên và thông qua xử lý để ứng dụng cho các sản phẩm ngoại thất (ngoài trời) hoặc có tiếp xúc với nước, như sàn nhà, nền nhà và nội thất phòng tắm.

Xem thêm: Tác nhân gây hại cho gỗ là gì? Các tác nhân gây hại phổ biến.

Các đặc tính về xử lý và chế biến của gỗ.

Đâu là các đặc tính về xử lý và chế biến của gỗ? Gỗ mang những đặc điểm ảnh hưởng đến việc xử lý và chế biến, có ý nghĩa rất quan trọng. Khi chúng ta hiểu được các đặc tính này sẽ giúp tăng khả năng và hiệu suất làm việc, biết cách để tạo hình gỗ theo ý muốn và tối ưu hóa trong nhiều ứng dụng khác nhau. 

Dưới đây là một số đặc tính chính liên quan đến quá trình sản xuất và chế biến gỗ:

• Dễ dàng xử lý và chế biến: Đối với các loại gỗ có tính linh hoạt, dễ dàng để cắt, khoan, mài, đục và gia công… sẽ giúp quá trình làm việc với gỗ trở nên thuận tiện hơn, giúp tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng hình dáng và kích thước.
• Khả năng hoàn thiện bề mặt: Đối với các loại gỗ có khả năng bám dính tốt, có độ mịn và độ bóng cao, giúp dễ dàng tạo ra các bề mặt mịn màng và sáng bóng. Điều này rất thuận lợi trong việc sử dụng làm đồ trang trí, nội thất và kiến trúc.
• Khả năng tái chế và thân thiện với môi trường: Gỗ là nguồn tài nguyên thân thiện với môi trường, giúp giảm thiểu ô nhiễm so với sử dụng vật liệu từ nhựa hoặc kim loại. Đồng thời, có thể tái chế gỗ để tạo ra các sản phẩm mới.

Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.

Kết luận.

Thông qua nội dung của bài “Đặc tính của gỗ là gì? Gỗ có những đặc tính nào?” ở trên, Timber Phoenix hy vọng đã mang đến những thông tin bổ ích, giúp bạn lựa chọn được loại gỗ phù hợp với nhu cầu và mục đích sử dụng. Ngoài ra, việc chúng ta hiểu rõ về vòng đời sản phẩm (product lifecycle) là rất quan trọng, có thể giúp tối ưu hóa quá trình sản xuất và cách xử lý khi sản phẩm không còn khả năng sử dụng nữa. Điều này sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững, đảm bảo hoạt động khai thác gỗ được tiến hành một cách có trách nhiệm và bảo vệ nguồn tài nguyên rừng.

—

Ngoài ra, từ bài viết này bạn có thể xem xét thêm các chủ đề liên quan sau đây:

• Gỗ là gì? Tổng quan từ A-Z mọi điều cần biết về gỗ.
• Gỗ ngoài trời là gì? Đặc điểm, ứng dụng và giải pháp bền vững
• Đặc tính của gỗ là gì? Gỗ có những đặc tính nào?
• Ý nghĩa của việc hiểu các đặc tính của gỗ và ứng dụng.
• Tìm hiểu về cách phân loại nhóm gỗ theo Tiêu Chuẩn Việt Nam.
• Gỗ cứng là gì? Đặc điểm, vai trò và ứng dụng.
• Gỗ mềm là gì? Đặc điểm, vai trò và ứng dụng.
• Cách phân biệt giữa gỗ mềm, gỗ cứng và tính năng.
• Những điểm khác biệt của gỗ cứng và gỗ mềm.
• Gỗ tự nhiên là gì? Đặc điểm và ứng dụng.
• Tổng hợp các loại gỗ tự nhiên phổ biến nhất hiện nay.
• Gỗ nhân tạo là gì? Đặc điểm và ứng dụng.
• Các ưu điểm của gỗ tự nhiên và cách tối ưu.
• Các nhược điểm của gỗ tự nhiên và cách khắc phục.
• Các ứng dụng của gỗ tự nhiên trong đời sống con người.