Hiện tượng gỗ bị nứt nẻ, biến dạng, co ngót, trương nở, mục nát, cong vênh, sần sùi… là những khuyết điểm ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ và chất lượng của sản phẩm gỗ. Trong đó, gỗ bị đốm là một trong những khuyết điểm dễ dàng phát hiện trên bề mặt gỗ. Tuỳ nhiên, tình trạng này vẫn đòi hỏi chúng ta phải thường xuyên vệ sinh và quan sát sản phẩm, nhằm sớm thực hiện những biện pháp khắc phục, ngăn chặn các vết đốm lan rộng. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về lý do tại sao gỗ bị đốm, bao gồm khái niệm, nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả hiện tượng đốm ở gỗ.
Tại sao gỗ bị đốm? Nguyên nhân và cách xử lý.
Khái niệm gỗ bị đốm?
Tìm hiểu khái niệm gỗ bị đốm là gì? Gỗ bị đốm theo thuật ngữ Tiếng Anh là Stain on Wood, nhằm chỉ tình trạng bề mặt gỗ xuất hiện những vết đốm màu nhỏ, ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ và dấu hiệu cấu trúc gỗ đã bị thay đổi. Hiện tượng biến dạng này xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm ánh sáng mặt trời, độ ẩm, nấm mốc, côn trùng… Ban đầu, các đốm gỗ chỉ xuất hiện ở một vùng nhỏ trên chi tiết gỗ. Tuy nhiên, nếu như chúng ta không kịp thời phát hiện và khắc phục, các vết biến dạng này sẽ lan rộng ra và có thể bị các tác nhân gây hại làm cho bị rạn nứt hoặc mục nát.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể bảo vệ cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí và nhiều sản phẩm bằng gỗ khác tránh khỏi tình trạng bị đốm gỗ bằng cách áp dụng nhiều biện pháp khắc phục khác nhau. Cụ thể như: lựa chọn loại gỗ có tính năng phù hợp, thực hiện quy trình sấy gỗ, mài mịn, trám gỗ, tẩm bảo vệ hoặc sơn phủ hóa chất bảo vệ một cách kỹ lưỡng trước khi đưa vào sử dụng. Ngoài ra, chúng ta còn có thể bổ sung thêm các loại chống thấm nước, chất chống nấm mốc, chống mối mọt, chống cháy, chống tia UV, cách nhiệt… nhằm tăng cường khả năng tự bảo vệ của gỗ.
Ngoài ra, hiện nay nhiều doanh nghiệp trong nước đang có xu hướng sử dụng gỗ nhập khẩu, do nguồn cung ổn định, hoạt động khai thác gỗ hợp pháp. Đồng thời, kết hợp việc cải tiến quy trình sản xuất, nhằm tạo ra nhiều sản phẩm không chỉ đáp ứng về chức năng và thẩm mỹ, mà còn hạn chế tình trạng đốm gỗ và tăng cường khả năng chống chịu trước nhiều yếu tố gây hại khác. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta phải tìm được những nhà cung cấp gỗ uy tín trên thị trường, và đảm bảo nguồn gốc gỗ thông qua kiểm tra các chứng chỉ rừng cần thiết.
Xem thêm: Đốm gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Nguyên nhân khiến gỗ bị đốm.
Đâu là những nguyên nhân khiến gỗ bị đốm? Tình trạng đốm xảy ra chủ yếu là do sợi gỗ đã bị nhiễm màu hoặc mật độ các tế bào phân bố không đồng đều. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng xấu đến vẻ đẹp của các sản phẩm, mà còn làm suy giảm độ bền và hiệu suất sử dụng.
Một số nguyên nhân khiến cho gỗ bị đốm phổ biến như sau:
Do sinh vật gây hại:
- Nấm mốc: Có thể nói nấm mốc là nguyên nhân chính tạo ra các vết đốm màu trắng, đen, nâu, hoặc xanh lá cây trên bề mặt gỗ. Nếu như chúng ta không kịp thời phát hiện, các vết đốm có thể lan ra và làm cho gỗ dần bị mục nát. (Tìm hiểu nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?).
- Côn trùng: Bên cạnh nấm mốc, các loài côn trùng có thể để lại các chất bẩn trên bề mặt gỗ và làm xuất hiện những vết đốm. Vì vậy, nếu như chúng ta không kịp thời phát hiện, cấu trúc gỗ sẽ nhanh chóng bị hư hại. (Tìm hiểu côn trùng gây hại cho gỗ là gì?).
Do điều kiện môi trường:
- Độ ẩm: Nếu độ ẩm trong môi trường quá cao, lượng hơi nước bên ngoài môi trường có thể xâm nhập vào cấu trúc gỗ, tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển và làm cho gỗ bị đốm. (Tìm hiểu độ ẩm của gỗ là gì?).
- Nhiệt độ: Nhiệt độ quá thấp cũng có thể tạo ra môi trường thích hợp cho nấm mốc hoặc côn trùng gây hại tấn công, khiến cho gỗ bị đốm và dễ bị nứt nẻ hay mục nát. (Tìm hiểu nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?).
- Ánh sáng: Ánh sáng mặt trời có chứa tia UV có thể làm phai màu gỗ và tạo ra những vết đốm trên bề mặt. (Tìm hiểu ánh sáng gây hại cho gỗ là gì?).
Do nhiễm màu từ hóa chất:
- Các loại hóa chất tẩy rửa: Trong quá trình sử dụng, nếu như chúng ta sử dụng các loại hóa chất tẩy rửa không phù hợp với đặc tính của gỗ, có thể làm cho sản phẩm gỗ bị biến dạng, cong vênh và bị đốm.
- Các loại hóa chất xử lý gỗ: Các chất bảo vệ được sử dụng trong lúc ngâm tẩm hoặc sơn phủ không phù hợp có thể làm cho gỗ bị phai màu, biết dạng, cong vênh hoặc nứt nẻ. (Tìm hiểu chất bảo vệ gỗ là gì?).
Nhìn chung, gỗ là một nguyên liệu tự nhiên vì thế có nhiều nguyên nhân khiến cho sản phẩm gỗ bị đốm. Những nguyên nhân này bao gồm: sự thiếu sót trong giai đoạn gia công gỗ, do ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường, sử dụng loại gỗ kém chất lượng, hoặc do điều kiện sử dụng không đảm bảo, cũng như sản phẩm không được quan tâm chăm sóc thường xuyên. Tuy nhiên, nếu trong quá trình mua sắm và sử dụng sản phẩm, chúng ta hiểu và chú ý đến việc lựa chọn loại gỗ phù hợp, thực hiện gia công cẩn thận và bảo trì định kỳ, thì có thể kịp thời phát hiện khi sản phẩm có dấu hiệu bị hư hại, từ đó giảm thiểu những thiệt hại không đáng có về sau.
Xem thêm: Gia công gỗ là gì? Khái niệm, vai trò và ứng dụng.
Tác hại khi gỗ bị đốm.
Gỗ bị đốm gây ra những tác hại gì? Gỗ bị đốm không chỉ làm cho sản phẩm gỗ bị mất đi tính thẩm mỹ, mà còn dấu hiệu cho chúng ta biết rằng cấu trúc gỗ đã bị tác động, có thể bị biến dạng, cong vênh, nứt nẻ hoặc mục nát bất cứ lúc nào.
Cụ thể, một số tác hại mà hiện tượng đốm gỗ gây ra, bao gồm:
- Giảm tính thẩm mỹ: Gỗ bị đốm sẽ khiến cho sản phẩm gỗ mất đi vẻ đẹp tự nhiên, trở nên xấu xí và kém sang trọng. Điều này có thể ảnh hưởng đến cảm xúc của người sử dụng, khiến họ cảm thấy bất tiện và không thoải mái khi dùng sản phẩm gỗ. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Giảm giá trị thương mại: Các sản phẩm gỗ bị đốm sẽ bị suy giảm giá trị thương mại và khó bán. Điều này có thể gây thiệt hại cho người sản xuất hoặc kinh doanh sản phẩm gỗ.
- Dấu hiệu gây hư hỏng gỗ: Gỗ bị đốm có thể là dấu hiệu cho thấy gỗ đang bị hư hỏng do các tác nhân gây hại như mối mọt, nấm mốc, ánh sáng, nhiệt độ hoặc độ ẩm… Nếu không được xử lý kịp thời, gỗ có thể bị hư hỏng nặng, thậm chí không thể sử dụng được nữa.
- Gây ảnh hưởng đến sức khỏe: Một số loại nấm mốc có thể sản sinh ra các chất độc hại, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người sử dụng, gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn hoặc da bị ngứa rát, nổi mẩn dị ứng…
- Tốn chi phí sửa chữa: Để khắc phục tình trạng gỗ bị đốm, cần phải có thời gian và chi phí. Trong một số trường hợp, có thể phải thay thế toàn bộ sản phẩm gỗ, cũng như nâng cao mức chi phí sửa chữa.
Như vậy, một khi gỗ bị vết đốm sẽ kéo theo nhiều tác động tiêu cực như là mất thẩm mỹ, suy giảm độ bền, độ cứng, cũng như thu hút thêm nhiều tác nhân gây hại khác tìm đến. Từ đó gây ảnh hưởng đến chức năng và làm cho tuổi thọ của sản phẩm bị rút ngắn. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của các công trình mà còn khiến cho sinh hoạt hàng ngày của chúng ta trở nên bất tiện, thậm chí đe dọa đến sự an toàn của người dùng. Và cũng cần phải lưu ý rằng, đối với các loại gỗ tốt thì vẫn có thể bị đốm nếu như chúng ta không biết cách lựa chọn loại gỗ và áp dụng các biện pháp phòng tránh phù hợp.
Xem thêm: Những kinh nghiệm giúp lựa chọn sản phẩm gỗ chất lượng.
Tại sao dùng gỗ tốt vẫn bị đốm?
Lý giải tại sao dùng sản phẩm bằng gỗ tốt vẫn bị đốm? Nhìn chung, gỗ tốt là những loại nguyên liệu có thể giúp các sản phẩm gỗ như công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí… đạt được hiệu suất sử dụng tối đa. Điều này có nghĩa là chúng không chỉ đáp ứng được yêu cầu thẩm mỹ của người dùng, mà còn giúp đảm bảo độ bền, độ cứng và khả năng chống chịu trước nhiều yếu tố gây hại. Ví dụ, nhóm gỗ quý như gỗ Lim, Hương, Cẩm Lai hoặc Gõ Đỏ…
Tuy nhiên, do một số nguyên nhân như sử dụng trong thời gian dài, điều kiện thời tiết khắc nghiệt, nhiều loại sinh vật tấn công và không được vệ sinh, bảo trì thường xuyên… Do đó mà gỗ tốt vẫn có thể bị đốm, cụ thể như sau:
- Bị tiếp xúc lâu với nước: Nếu như gỗ bị tiếp xúc với nước lâu ngày, cấu trúc sẽ dần bị trương nở và biến dạng, tạo ra môi trường cho nhiều loại nấm mốc và côn trùng gây hại tấn công.
- Thời gian sử dụng quá lâu: Gỗ tốt là vật liệu tự nhiên nên vẫn có khả năng oxy hóa theo thời gian, khiến cho các sợi gỗ sẽ bị xơ hóa và mất đi khả năng chống chịu trước nhiều tác nhân gây hại. Điều này làm cho các sản phẩm dễ bị đốm và mục nát. (Tìm hiểu tác nhân gây hại cho gỗ là gì?).
- Bị tiếp xúc với hóa chất mạnh: Các loại hóa chất có tính axit hoặc kiềm mạnh có thể gây ra các phản ứng hóa học với gỗ, khiến cho gỗ bị biến màu, tạo ra các đốm đen hoặc vàng trên bề mặt gỗ.
- Không vệ sinh thường xuyên: Bụi bẩn bám lâu ngày trên bề mặt có thể khiến cho gỗ bị đốm. Nếu không vệ sinh thường xuyên, các vết bẩn này có thể tích tụ và làm lớp chất bảo vệ trên bề mặt gỗ bị hư hại.
Có thể thấy rằng, dù cho sản phẩm được làm bằng gỗ tốt hay các loại gỗ quý hiếm như thế nào thì khâu xử lý trong quá trình gia công, cũng như hoạt động chăm sóc và bảo quản gỗ trong quá trình sử dụng mới là quan trọng hơn cả. Điều này đòi hỏi chúng ta phải thường xuyên vệ sinh và quan sát sản phẩm, nhờ đó kịp thời phát hiện những dấu hiệu chứng tỏ gỗ đang bị đốm hoặc các tác nhân gây hại khác tấn công, để rồi áp dụng biện pháp khắc phục và sửa chữa hiệu quả.
Xem thêm: Gỗ quý là gì? Khái niệm, đặc điểm và ứng dụng.
Các cách xử lý khi gỗ bị đốm.
Có những cách xử lý gỗ bị đốm nào hiệu quả? Các vết đốm trên bề mặt gỗ thường rất khó xử lý vì màu gỗ đã bị thay đổi từ bên trong cấu trúc. Vì vậy, chúng ta chỉ có thể chà nhám, dùng thuốc tẩy rửa mạnh hoặc sơn phủ đề tái tạo lại tính thẩm mỹ cho sản phẩm..
Dưới đây là một số cách xử lý khi chúng ta phát hiện gỗ bị đốm, bao gồm:
- Chà nhám: Đối với các đốm nhỏ, có thể sử dụng giấy nhám để chà xát nhẹ nhàng lên bề mặt gỗ, giúp loại bỏ các đốm đen.
- Dùng thuốc tẩy rửa: Đối với các vết đốm lớn, chúng ta có thể sử dụng các loại chất tẩy rửa chuyên dụng để xử lý. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng đúng cách để tránh làm hỏng bề mặt gỗ.
- Dùng chất chống nấm mốc: Đối với các vết đốm do nấm mốc gây ra, chúng ta nên sử dụng các loại thuốc diệt nấm mốc để xử lý nguyên nhân gây hại đầu tiên.
- Sơn lại: Nếu các đốm quá lớn hoặc không thể xử lý được bằng các cách trên, có thể sơn lại sản phẩm gỗ. Tuy nhiên, cần lưu ý chọn loại sơn phù hợp với loại gỗ để đảm bảo sản phẩm gỗ vẫn giữ được vẻ đẹp tự nhiên.
Ngoài những phương pháp trên, chúng ta nên thực hiện những hoạt động sau đây để hạn chế tình trạng đốm ở gỗ, cụ thể như sau:
- Chọn loại gỗ phù hợp: Nên chọn loại gỗ có khả năng chống chịu tốt với các tác nhân gây hại từ môi trường, đặc biệt là khả năng chống chịu nước. Ví dụ, như gỗ Sồi, gỗ Lim, gỗ Óc Chó,…
- Bảo quản sản phẩm gỗ đúng cách: Nên bảo quản sản phẩm gỗ ở nơi có nhiệt độ và độ ẩm ổn định, tránh tiếp xúc với nước, ánh sáng mặt trời, và các loại hóa chất có hại.
- Chăm sóc sản phẩm gỗ định kỳ: Thường xuyên vệ sinh sản phẩm gỗ sẽ giúp loại bỏ bụi bẩn trên bề mặt sản phẩm, giúp gỗ luôn sáng bóng và bền đẹp. Ngoài ra, công tác bảo trì định kỳ ít nhất 1 lần/ năm cũng giúp chúng ta kịp thời phát hiện khuyết điểm và khắc phục triệt để bởi các chuyên gia.
- Sử dụng chất bảo vệ gỗ: Có thể sử dụng các loại chất bảo vệ gỗ như như chất chống côn trùng, chất chống mối mọt, chống nấm mốc, chống nước, chống cháy, cách nhiệt… cũng như nhiều loại chất bảo vệ khác để giúp sản phẩm gỗ duy trì độ bền, hiệu suất sử dụng cũng như tính thẩm mỹ trong thời gian dài.
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác.
Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, phai màu, mục nát… xảy do các tác động tiêu cực của yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt và các loại côn trùng gây hại khác, hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì định kỳ.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu lý do tại sao gỗ bị đốm, kể từ khái niệm cho đến nguyên nhân và cách xử lý mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra tình trạng gỗ bị đốm xuất hiện do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm nấm mốc, côn trùng, nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng… Chúng không chỉ khiến cho sản phẩm gỗ bị mất đi tính thẩm mỹ, mà còn làm suy giảm hiệu suất sử dụng, có thể ảnh hưởng đến giá trị và sự an toàn của người dùng. Điều này đòi hỏi chúng ta phải sử dụng gỗ trong môi trường phù hợp, thường xuyên chăm sóc và bảo trì sản phẩm gỗ để có thể sớm phát hiện những dấu hiệu biến dạng và khắc phục.
