Tình trạng co ngót, cong vênh, nứt nẻ và biến dạng… được xem là những khuyết điểm thường thấy ở các sản phẩm gỗ. Trong đó, co ngót là hiện tượng biến dạng của gỗ, làm các chi tiết bị thay đổi hình dạng lẫn kích thước. Điều này khiến cho sản phẩm bị mất đi tính thẩm mỹ, mà còn suy giảm chất lượng và hiệu suất sử dụng. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về co ngót gỗ là gì, bao gồm khái niệm, nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục co ngót trong quá trình sản xuất cũng như sử dụng.
Co ngót gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Định nghĩa về co ngót gỗ.
Tìm hiểu khái niệm co ngót gỗ là gì? Co ngót gỗ có thuật ngữ Tiếng Anh là Wood Shrinkage, nhằm chỉ một hiện tượng biến dạng, khiến gỗ bị giảm kích thước theo chiều dài, chiều rộng hoặc chiều dày. Điều này không chỉ làm sản phẩm gỗ bị mất đi vẻ đẹp tự nhiên, mà còn giảm độ cứng, độ bền, dẫn đến hiệu suất sử dụng và tuổi thọ sản phẩm bị suy giảm. Tình trạng co ngót của gỗ xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm loại gỗ, sự thay đổi độ ẩm và nhiệt độ của môi trường, lực tác động quá mạnh, xử lý gỗ không đúng kỹ thuật hoặc do mối mọt, côn trùng tấn công. Dựa vào những nguyên nhân và đặc tính của gỗ mà chúng ta có thể thực hiện các biện pháp khắc phục phù hợp, chẳng hạn như lựa chọn loại gỗ phù hợp, kiểm soát môi trường sử dụng, thực hiện sấy gỗ hoặc sơn phủ các lớp bảo vệ…
Xem thêm: Khuyết điểm của gỗ là gì? Các khuyết điểm phổ biến của gỗ và cách khắc phục.
Cách nhận biết gỗ bị co ngót.
Làm sao để nhận biết gỗ bị co ngót? Tình trạng gỗ bị co ngót có thể làm suy giảm độ bền cũng như hiệu suất sử dụng của sản phẩm gỗ. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự tiện nghi và tính an toàn cho người sử dụng. Vì vậy, chúng ta nên sớm phát hiện những dấu hiệu nhận biết co ngót gỗ và thực hiện các biện pháp khắc phục phù hợp.
Cụ thể, một số dấu hiệu nhận biết tình trạng co ngót của sản phẩm gỗ, bao gồm:
- Thay đổi kích thước: Gỗ bị co ngót nghĩa là cấu trúc bên trong đã bị thay đổi, làm giảm kích thước sản phẩm theo chiều dài, chiều rộng hoặc chiều dày.
- Xuất hiện vết rạn nứt: Vết rạn nứt là dấu hiệu nhận biết kích thước của các tấm gỗ hoặc thanh gỗ đã bị thay đổi, có thể bị co ngót trong tương lai gần.
- Chi tiết gỗ bị lệch: Bởi vì bị thay đổi hình dạng và kích thước ban đầu mà các chi tiết gỗ bị lệch so với mẫu thiết kế. Điều này gây suy giảm tính năng và hiệu suất sử dụng của sản phẩm.
- Gỗ bị tách lớp: Gỗ bị co ngót khiến các tấm gỗ hoặc thanh gỗ tách thành nhiều lớp nhỏ, gây ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ và độ bền của sản phẩm.
- Màu sắc thay đổi: Như đã nhắc đến trước đó, hiện tượng co ngót làm thay đổi cấu trúc, khiến mật độ tế bào gỗ cũng bị biến đổi. Do đó, màu sắc tại các vị trí co ngót thường bị phai màu và mất tính thẩm mỹ. (Tìm hiểu màu sắc của gỗ là gì?).
Tóm lại, tình trạng co ngót gỗ không chỉ khiến từng chi tiết gỗ bị biến dạng, mà còn có thể làm tổng thể sản phẩm gỗ bị mất đi vẻ đẹp tự nhiên, đồng thời suy giảm tính năng và hiệu suất sử dụng so với ban đầu. Vì vậy, bên cạnh việc sớm nhận biết các dấu hiệu co ngót gỗ, chúng ta nên tìm ra những nguyên nhân cụ thể nhằm kịp thời thực hiện những cách khắc phục hiệu quả.
Nguyên nhân gây co ngót gỗ.
Những nguyên nhân nào gây ra tình trạng co ngót của gỗ? Bên cạnh các dấu hiệu nhận biết tình trạng gỗ bị co ngót, chúng ta nên tìm hiểu những nguyên nhân gây ra biến dạng cụ thể. Điều này không chỉ giúp ngăn ngừa các tác nhân gây hại cho gỗ từ ban đầu, mà còn giúp việc lựa chọn những biện pháp khắc phục trở nên dễ dàng.
Một số nguyên nhân gây ra tình trạng co ngót của gỗ phổ biến, bao gồm:
- Cấu trúc của gỗ: Các loại gỗ sẽ có tính ổn định bên trong cấu trúc khác nhau. Đây là yếu tố quyết định đến độ bền, độ cứng, độ dẻo, độ dai và khả năng chịu lực của gỗ. Có thể thấy các loại gỗ có độ cứng và độ bền tốt thường ít bị co ngót, nứt nẻ. (Tìm hiểu độ bền của gỗ là gì?).
- Độ dày của gỗ: Gỗ có độ dày cao có nghĩa là sở hữu nhiều liên kết giữa các sợi gỗ hơn gỗ mỏng. Điều này giúp cho tấm gỗ hoặc thanh gỗ này có khả năng chịu ẩm, nhiệt độ hoặc kháng lực tốt hơn. Ngược lại, các tấm gỗ mỏng thì sẽ có ít liên kết, dễ bị mất nước và gây ra tình trạng biến dạng hay co ngót. (Tìm hiểu biến dạng gỗ là gì?).
- Thay đổi độ ẩm: Khi độ ẩm của môi trường giảm xuống trong thời gian dài, khiến lượng nước bên trong cấu trúc gỗ cũng bị thay đổi. Điều này làm thay đổi hình dạng và kích thước của các thanh gỗ hoặc tấm gỗ, gây ra hiện tượng co ngót. (Tìm hiểu độ ẩm gây hại cho gỗ là gì?).
- Thay đổi nhiệt độ: Nhiệt độ thay đổi khiến mật độ tế bào gỗ có sự khác biệt, đồng thời thay đổi độ ẩm bên trong. Điều này gây ra sự thay đổi hình dáng và kích thước của các chi tiết gỗ, làm sản phẩm bị mất đi tính thẩm mỹ ban đầu. (Tìm hiểu nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?).
- Bị lực tác động: Không giống như nhiệt độ hay độ ẩm, lực tác động từ bên ngoài quá mạnh khiến cấu trúc gỗ bị thay đổi một cách trực tiếp. Điều này khiến một số tế bào hay sợi gỗ bị gãy liên kết, tách rời hoặc chồng chéo lên nhau, có thể làm sản phẩm bị cong vênh hoặc co ngót. (Tìm hiểu cong vênh gỗ là gì?).
- Cách xử lý gỗ: Các sản phẩm gỗ cần được xử lý đúng kỹ thuật trong quá trình sản xuất gỗ, đặc biệt trong các giai đoạn như sấy gỗ, tẩm bảo vệ, cắt xẻ hoặc ghép nối… Bởi vì các công đoạn này tạo điều kiện cho gỗ tiếp xúc với độ ẩm hoặc nhiệt độ đặc biệt. Điều này có thể làm chúng bị co ngót nếu không tuân thủ thời gian và quy định thực hiện. (Tìm hiểu sấy gỗ là gì?).
- Mối mọt, nấm mốc: Nấm mốc, mối mọt hoặc một số loài côn trùng gây hại cho gỗ có thể trực tiếp phá hủy cấu trúc của gỗ, khiến gỗ bị co ngót. Ngoài ra, những sinh vật này không chỉ làm phai màu, khiến gỗ mất đi tính thẩm mỹ, mà còn có thể gây ra tình trạng nứt nẻ, mục nát và dấu hiệu tiêu cực khác. (Tìm hiểu mối mọt gây hại cho gỗ là gì?).
Như vậy, tình trạng co ngót diễn ra không chỉ vì cấu trúc và độ dày của gỗ, mà còn do nhiều yếu tố bên ngoài môi trường ảnh hưởng, như sự thay đổi độ ẩm, nhiệt độ trong môi trường, lực tác động quá mạnh, hoặc bị mối mọt, nấm mốc tấn công… Điều này có thể khiến cho sản phẩm gỗ giảm đi giá trị kinh tế vì mất đi tính thẩm mỹ, suy giảm tính năng và hiệu suất sử dụng, thậm chí đe dọa đến sự an toàn của người sử dụng.
Tác hại của việc co ngót gỗ.
Tình trạng co ngót gỗ gây ra những tác hại gì? Tình trạng co ngót có thể vừa ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của sản phẩm gỗ, vừa làm giảm hiệu suất sử dụng, ảnh hưởng đến sự an toàn của người dùng. Không chỉ vậy, điều này còn có thể làm giảm doanh thu và ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu của nhà sản xuất.
Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về tác hại của co ngót gỗ, cụ thể như sau:
- Mất tính thẩm mỹ: Khi tình trạng co ngót diễn ra, các chi tiết gỗ không chỉ bị thay đổi hình dạng, kích thước mà còn làm màu sắc thay đổi. Điều này khiến tổng thể sản phẩm mất đi vẻ đẹp ban đầu, làm cho các không gian sử dụng trở nên kém thoải mái. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Làm giảm độ bền: Gỗ bị co ngót có nghĩa là cấu trúc bên trong các thanh gỗ là tấm gỗ đã bị biến đổi, làm giảm độ bền và khiến cho sản phẩm dễ bị hư hại, xuống cấp. Điều này khiến sản phẩm dễ bị gãy, vỡ, khiến cho hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của sản phẩm bị suy yếu. (Tìm hiểu tuổi thọ của gỗ là gì?).
- Chi tiết gỗ bị lệch: Các chi tiết gỗ bị co ngót đã bị thay đổi hình dáng và kích thước, làm cho việc lắp đặt, sửa chữa trở nên khó khăn hơn. Thậm chí có một số chi tiết không thể sử dụng, gây lãng phí tài nguyên gỗ. Ví dụ, các chi tiết của tủ, bàn, ghế… bị co ngót sẽ khó hoặc không thể ghép nối với nhau.
- Giảm hiệu suất sử dụng: Tình trạng co ngót của các chi tiết gỗ không chỉ làm giảm độ bền, mà còn khiến việc lắp ráp trở nên khó khăn, không vững chắc. Điều này có thể làm cho các khớp nối bị hở và lỏng lẻo… ảnh hưởng đến hiệu suất sử dụng của sản phẩm. (Tìm hiểu hiệu suất sử dụng của gỗ là gì?).
- Giảm độ an toàn: Trong một số trường hợp, tình trạng co ngót gỗ không chỉ làm giảm tính năng và hiệu suất sử dụng của sản phẩm, mà còn gây nguy hiểm cho người sử dụng. Ví dụ, cầu thang bị co ngót có thể gây trơn trượt cho người sử dụng khi di chuyển; Lan can gỗ bị giảm độ bền có thể làm chúng ta bị té ngã khi chỉ tựa nhẹ.
- Mất giá trị thương hiệu: Như đã trình bày bên trên, gỗ bị co ngót khiến các giá trị của sản phẩm gỗ bị suy giảm nghiêm trọng. Kể từ tính thẩm mỹ cho đến độ bền, hiệu suất sử dụng, thậm chí còn đe dọa đến sức khỏe con người. Điều này làm mất giá trị của các sản phẩm trên thị trường, đồng thời làm giảm uy tín của thương hiệu và khả năng cạnh tranh trên thị trường.
Như vậy, tình trạng co ngót gỗ diễn ra sẽ gây ra nhiều tác hại cho người sử dụng lẫn nhà sản xuất, như làm mất thẩm mỹ của các không gian sống và làm việc, giảm sự tiện nghi, tăng rủi ro về độ an toàn và ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu. Vì vậy, chúng ta nên thực hiện các biện pháp khắc phục hiệu quả trong suốt quá trình sản xuất và sử dụng, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.
Cách khắc phục gỗ bị co ngót.
Đâu là những cách khắc phục tình trạng co ngót của gỗ hiệu quả? Thực hiện các biện pháp khắc phục co ngót gỗ không chỉ là công việc được hoàn thiện trong 1 hay 2 ngày, mà cần phải thực hiện trong suốt quá trình sản xuất và sử dụng. Điều này giúp sản phẩm gỗ có thể đáp ứng được các nhu cầu thẩm mỹ, tính năng, hiệu suất sử dụng và kéo dài tuổi thọ.
Cụ thể, một số biện pháp giúp khắc phục tình trạng co ngót của sản phẩm gỗ bao gồm:
- Thực hiện trám gỗ: Trám gỗ là một trong những kỹ thuật phổ biến nhất để xử lý những vị trí gỗ bị co ngót. Việc này được thực hiện bằng cách sử dụng keo chuyên dụng và một số thành phần trám khác nhau, như sáp ong, vữa, tro từ quần áo…
- Dùng loại gỗ phù hợp: Chúng ta có thể sử dụng các loại gỗ có tính ổn định cao, ít bị biến dạng khi bị thay đổi độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ hoặc một số tác nhân gây hại khác. Ví dụ, bạn có thể cân nhắc sử dụng một số loại gỗ cứng, độ bền tốt như gỗ Lim, Sồi, Óc Chó, Gụ… (Tìm hiểu tác nhân gây hại cho gỗ là gì?).
- Sử dụng gỗ đúng cách: Như đã trình bày trước đó, trong môi trường có rất nhiều tác nhân gây hại cho gỗ như độ ẩm, nhiệt độ, côn trùng, mối mọt… Vì vậy, chúng ta cần đặt sản phẩm trong môi trường thông thoáng và ổn định. Đồng thời, không nên dùng lực quá mạnh, đây cũng là tác nhân làm gỗ bị co ngót. (Tìm hiểu độ ẩm gây hại cho gỗ là gì?).
- Xử lý đúng kỹ thuật: Quá trình sấy gỗ, ngâm, tẩm bảo vệ… cần được thực hiện đúng kỹ thuật, đảm bảo gỗ được xử lý trong thời gian quy định. Ngoài ra, trong lúc vận chuyển, cắt gỗ, khoan lỗ hoặc nối gỗ, chúng ta nên sử dụng lực vừa phải để tránh ảnh hưởng đến kết cấu tế bào bên trong.
- Sử dụng chất bảo vệ: Trong quá trình sơn và phủ các chất bảo vệ, chúng ta có thể sử dụng một số hợp chất như là chất chống ẩm, chất chống tia UV, chất cách nhiệt, chất chống mối mọt… Điều này giúp nâng cao khả năng tự bảo vệ của gỗ, không bị thay đổi hình dáng hay kích thước.
- Bảo trì định kỳ: Kiểm tra định kỳ mỗi năm từ 1 đến 2 lần có thể giúp chúng ta sớm phát hiện các dấu hiệu của co ngót. Từ đó, có thể nhờ các thợ mộc có kinh nghiệm sửa chữa và thực hiện các công tác giúp hồi phục tính thẩm mỹ, cũng như hiệu suất sử dụng của sản phẩm.
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác. Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, phai màu, mục nát… xảy do tác động của các yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì định kỳ.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu co ngót gỗ là gì, bao gồm khái niệm, cách nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục, mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra co ngót gỗ là hiện tượng các chi tiết gỗ bị giảm kích thước và hình dạng. Điều này không chỉ làm sản phẩm bị mất đi tính thẩm mỹ, mà còn suy giảm độ bền và hiệu suất sử dụng. Tuy nhiên, nếu như dành sự quan tâm đúng mức, chúng ta có thể kéo dài tuổi thọ của gỗ trong suốt quá trình sử dụng, như lựa chọn loại gỗ phù hợp, sử dụng chất bảo vệ, thường xuyên vệ sinh và bảo trì định kỳ.
—
Ngoài ra, từ bài viết này bạn có thể xem xét thêm các chủ đề liên quan sau đây:
- Khuyết điểm của gỗ là gì?
- Biến dạng gỗ là gì?
- Cong vênh gỗ là gì?
- Nứt nẻ gỗ là gì?
- Co ngót gỗ là gì?
- Mục nát gỗ là gì?
- Tác nhân gây hại cho gỗ là gì?
- Côn trùng gây hại cho gỗ là gì?
- Nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?
- Mối mọt gây hại cho gỗ là gì?
- Ánh sáng gây hại cho gỗ là gì?
- Nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?
