Bên cạnh cong vênh, nứt nẻ, co ngót, mục nát thì trương nở, lồi lõm, sần sùi, phai màu, thâm đen, đốm gỗ… cũng được xem là những khuyết điểm thường thấy ở các sản phẩm gỗ. Trong đó, trương nở là một loại khuyết điểm xảy ra chủ yếu là do sự thay đổi độ ẩm bên trong cấu trúc của gỗ. Đây là nguyên nhân khiến các sản phẩm gỗ dễ dàng bị mất đi vẻ đẹp tự nhiên, suy giảm độ bền và hiệu suất sử dụng theo thời gian. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về trương nở gỗ là gì, kể từ khái niệm cho đến cách nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục khi gỗ bị trương nở.
Trương nở gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Định nghĩa về trương nở gỗ.
Tìm hiểu khái niệm trương nở gỗ là gì? Trương nở gỗ theo thuật ngữ Tiếng Anh là Wood Swelling, nhằm chỉ hiện tượng gỗ bị tăng kích thước khi tiếp xúc với nước hoặc nhiệt độ. Khuyết điểm này xảy ra do các phân tử nước ngoài môi trường xâm nhập vào bên trong làm cho tế bào gỗ trương lên, nghĩa là tăng kích thước theo chiều ngang hoặc chiều dọc. Từ đó, dẫn đến một số tác động tiêu cực cho các sản phẩm gỗ, bao gồm làm mất đi tính thẩm mỹ, tăng nguy cơ biến dạng, khiến cho độ bền và hiệu suất sử dụng của sản phẩm bị suy giảm.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể bảo vệ cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, nội thất hoặc đồ trang trí tránh khỏi tình trạng bị trương nở bằng cách áp dụng nhiều biện pháp khắc phục khác nhau. Cụ thể như: lựa chọn loại gỗ có tính năng phù hợp, thực hiện quy trình sấy gỗ, tẩm bảo vệ hoặc sơn phủ hóa chất chống thấm nước một cách kỹ lưỡng trước khi đưa vào sử dụng. Ngoài ra, chúng ta còn có thể bổ sung thêm các loại chất chống nấm mốc, chống mối mọt, chống cháy, chống tia UV, cách nhiệt… nhằm tăng cường khả năng tự bảo vệ của gỗ.
Xem thêm: Khuyết điểm của gỗ là gì? Các khuyết điểm phổ biến của gỗ và cách khắc phục.
Cách nhận biết gỗ bị trương nở.
Đâu là những cách nhận biết gỗ bị trương nở? Một khi độ ẩm bên trong cấu trúc thay đổi một cách đột ngột và kéo dài sẽ nhanh chóng khiến cho gỗ bị trương nở. Từ đó, ảnh hưởng xấu đến tính thẩm mỹ, độ bền và hiệu suất sử dụng của những công trình xây dựng, đồ ngoại thất và nội thất. Vì vậy, chúng ta nên biết và sớm phát hiện ra các dấu hiệu ban đầu của khuyết điểm gỗ để kịp thời đưa ra biện pháp xử lý và bảo vệ.
Dưới đây là một số dấu hiệu giúp chúng ta phát hiện ta gỗ đang bị trương nở, bao gồm:
- Gỗ bị biến dạng: Trương nở gỗ có thể làm cho các chi tiết gỗ bị cong vênh, lồi lõm hoặc nứt gãy. Tuỳ theo độ dày của gỗ mà tốc độ biến dạng sẽ có sự khác nhau. (Tìm hiểu biến dạng gỗ là gì?).
- Bề mặt gỗ nứt nẻ: Trương nở gỗ khiến cấu trúc gỗ bị thay đổi, có thể gây ra các tình trạng nứt nẻ hoặc mục nát, gây ảnh hưởng tiêu cực đến độ bền và tuổi thọ của gỗ. (Tìm hiểu mục nát gỗ là gì?).
- Các điểm nối bị lỗi: Những mối nối giữa các tấm gỗ có thể bị nứt hoặc tách ra nếu gỗ bị trương nở quá mức. Nếu như không được sửa chữa kịp thời, gỗ có thể bị mất tính thẩm mỹ và suy giảm hiệu suất sử dụng.
- Màu sắc của gỗ thay đổi: Gỗ bị trương nở đồng nghĩa với việc lượng hơi nước bên trong cấu trúc gỗ đã vượt quá mức độ lý tưởng. Điều này làm cho các phân tử Lignin trong gỗ bị oxy hóa, khiến cho sản phẩm bị phai màu. (Tìm hiểu màu sắc của gỗ là gì?).
Ngoài những dấu hiệu đã trình bày trên đây, chúng ta cũng có thể kiểm tra mức độ trương nở của gỗ bằng cách đo độ ẩm bên trong cấu trúc. Nếu như độ ẩm vượt quá mức 18% (độ ẩm an toàn tối đa của gỗ ở điều kiện thông thường), thì nguy cơ bị biến dạng của sản phẩm là rất cao.
Xem thêm: Độ ẩm của gỗ là gì? Khái niệm, ảnh hưởng và biện pháp khắc phục.
Nguyên nhân gây trương nở gỗ.
Những nguyên nhân gây ra tình trạng trương nở gỗ là gì? Bên cạnh sự biến đổi độ ẩm bên ngoài môi trường, hiện tượng trương nở gỗ xảy ra còn phụ thuộc vào nhiều nguyên nhân khác. Chẳng hạn như do kết cấu của gỗ bị suy yếu, điều kiện ánh sáng, nhiệt độ hoặc kỹ thuật gia công gỗ không chính xác…
Cụ thể, một số nguyên nhân chính gây ra tình trạng trương nở gỗ, bao gồm:
- Kết cấu của gỗ: Từng loại gỗ sẽ có kết cấu tế bào khác nhau, gây ảnh hưởng tiêu cực đến mức độ gỗ bị trương nở. Thông thường, các loại gỗ mềm với hàm lượng Cellulose cao thường có mức độ trương nở cao hơn các loại gỗ cứng, bởi vì Cellulose là một loại đường phân tử đơn giản, có tính hút nước cao.
- Độ ẩm của gỗ: Gỗ có độ ẩm vượt quá mức cho phép, cụ thể là cao hơn 18% sẽ có nguy cơ bị trương nở. Điều này không chỉ khiến cho gỗ bị biến dạng mà còn tạo điều kiện cho nấm mốc, mối mọt hoặc những loại côn trùng gây hại khác sinh trưởng và phát triển. (Tìm hiểu độ ẩm của gỗ là gì?).
- Nhiệt độ thay đổi: Nhiệt độ thấp tạo điều kiện cho những phân tử nước bên ngoài môi trường xâm nhập vào cấu trúc gỗ. Điều này làm độ ẩm của gỗ tăng lên, khiến cho gỗ bị biến dạng, mất đi tính thẩm mỹ, độ bền và hiệu suất sử dụng. (Tìm hiểu nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?).
- Quá trình chế biến: Các công đoạn của quy trình chế biến gỗ, như sấy gỗ hoặc tẩm bảo vệ gỗ, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nhiệt độ và độ ẩm. Vì vậy nếu như các bước này được thực hiện không đúng kỹ thuật, sẽ làm tăng nguy cơ bị trương nở của gỗ và giảm khả năng tự bảo vệ trước nhiều tác nhân ngoài môi trường. (Tìm hiểu sấy gỗ là gì?).
- Điều kiện môi trường: Gỗ sử dụng trong môi trường ẩm ướt sẽ có nguy cơ bị trương nở cao hơn gỗ sử dụng trong môi trường khô ráo. Chúng ta có thể kiểm soát độ ẩm bên ngoài môi trường bằng cách sử dụng máy điều hòa hoặc máy lạnh…
Như vậy, chúng ta hiểu rằng có nhiều tác nhân gây ra tình trạng trương nở gỗ, và điều này có thể xảy ra xuyên suốt kể từ giai đoạn sản xuất cho đến quá trình sử dụng các sản phẩm gỗ. Do đó, nếu như chúng ta hiểu rõ về nguyên nhân và đặc tính của từng loại gỗ, kết hợp với việc thường xuyên kiểm tra và chăm sóc, sẽ giúp phát hiện một cách kịp thời và dễ dàng đưa ra biện pháp khắc phục hiệu quả.
Xem thêm: Tác nhân gây hại cho gỗ là gì? Các tác nhân gây hại phổ biến.
Tác hại của việc trương nở gỗ.
Hiện tượng trương nở gỗ gây ra tác hại gì? Trương nở không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến tính thẩm mỹ của các sản phẩm gỗ, mà còn làm suy giảm độ bền, tính năng và hiệu suất sử dụng. Đây là những nguyên nhân khiến cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, nội thất hoặc đồ trang trí nhanh chóng bị xuống cấp và tuổi thọ của sản phẩm bị rút ngắn.
Cụ thể, trương nở gỗ có thể gây ra một số tác hại như sau:
- Làm mất tính thẩm mỹ: Sản phẩm gỗ bị trương nở có thể mất đi tính thẩm mỹ, khiến cho sản phẩm kém đẹp mắt. Điều này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến giá trị của sản phẩm và gây mất thiện cảm cho người sử dụng. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Giảm độ bền của gỗ: Hiện tượng biến dạng có thể làm suy giảm độ bền của sản phẩm gỗ, khiến chúng dễ bị cong vênh, nứt gãy và hư hại. Điều này gây ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất sử dụng và mức độ an toàn của sản phẩm. (Tìm hiểu độ bền của gỗ là gì?).
- Giảm hiệu suất sử dụng: Như đã trình bày trên đây, hiện tượng trương nở khiến cho sản phẩm mất tính thẩm mỹ và độ bền, có tác động xấu đến trải nghiệm của người sử dụng. (Tìm hiểu hiệu suất sử dụng của gỗ là gì?).
- Tạo môi trường cho sinh vật: Trương nở gỗ là hiện tượng được diễn ra khi gỗ bị dư độ ẩm và có độ bền bị suy giảm. Đây là điều kiện lý tưởng để nấm mốc và côn trùng phá hoại, khiến các sản phẩm gỗ dễ bị biến dạng và nứt gãy. (Tìm hiểu nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?).
- Ảnh hưởng đến sức khoẻ: Gỗ bị trương nở có thể bị suy giảm độ bền, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tính năng sản phẩm và sức khoẻ của con người. Ví dụ, sàn gỗ bị trương nở sẽ gây trơn trượt, khó di chuyển, tranh bằng gỗ bị trương nở sẽ làm mất đi tính thẩm mỹ của không gian chung.
Như vậy, nếu như chúng ta không sớm phát hiện và khắc phục tình trạng trương nở ở gỗ thì sự hư hại sẽ ngày càng trầm trọng hơn. Điều này không chỉ làm suy giảm về vẻ đẹp và chức năng, tuổi thọ của sản phẩm kém hơn mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và sự an toàn của người sử dụng.
Xem thêm: Tuổi thọ của gỗ là gì? Lợi ích và cách giúp tăng cường tuổi thọ của gỗ.
Cách khắc phục gỗ bị trương nở.
Có những biện pháp nào giúp khắc phục tình trạng trương nở gỗ? Hiện tượng trương nở gỗ có thể xảy ra trong suốt công đoạn sản xuất và sử dụng, khiến chúng dễ bị nứt gãy, mục nát, làm suy giảm độ bền và tuổi thọ của sản phẩm. Vì vậy, chúng ta nên thường xuyên quan sát và áp dụng nhiều biện pháp khắc phục khác nhau để cải thiện chất lượng của gỗ.
Cụ thể, một số biện pháp khắc phục tình trạng trương nở gỗ, bao gồm:
- Chọn loại gỗ phù hợp: Các loại gỗ có mức độ trương nở thấp sẽ ít bị biến dạng, cong vênh khi tiếp xúc với nước. Một số loại gỗ có mức độ trương nở thấp bao gồm gỗ Thông, gỗ Sồi, gỗ Lim…
- Thực hiện sấy khô gỗ: Độ ẩm của gỗ càng cao thì mức độ trương nở càng cao. Do đó, chúng ta có thể sử dụng các phương pháp như sấy khô, hong gió, phơi nắng, hoặc sử dụng các loại hóa chất hút ẩm để ngăn chặn nguyên nhân gây trương nở cho gỗ. (Tìm hiểu sấy gỗ là gì?).
- Phủ chất chống ẩm: Có thể sử dụng các loại sơn, keo, hoặc hóa chất chống thấm để bảo vệ gỗ tránh khỏi tiếp xúc với nước. Các sản phẩm chống ẩm này sẽ tạo ra một lớp màng ngăn chặn nước xâm nhập vào gỗ, giúp giảm thiểu trương nở. (Tìm hiểu sơn phủ gỗ là gì?).
- Thực hiện điều chỉnh: Có thể điều chỉnh mức độ trương nở của gỗ bằng cách chà nhám và trám vào những vị trí khuyết điểm của gỗ, nhằm cải thiện tính thẩm mỹ và hiệu suất sử dụng.
- Chọn môi trường phù hợp: Gỗ sử dụng trong môi trường ẩm ướt sẽ có nguy cơ bị trương nở cao hơn gỗ sử dụng trong môi trường khô ráo. Do đó, cần lựa chọn nơi lắp đặt sản phẩm gỗ ở nơi khô ráo, thoáng mát.
- Bảo trì định kỳ: Thực hiện bảo quản gỗ cẩn thận trong suốt quá trình sử dụng và kiểm tra định kỳ trên sản phẩm gỗ để phát hiện sớm và xử lý các dấu hiệu của trương nở. Ngoài ra, việc bảo trì định kỳ cũng giúp duy trì tính năng và hiệu suất sử dụng của sản phẩm. (Tìm hiểu bảo quản gỗ là gì?).
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác.
Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, trương nở, lồi lõm, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, phai màu, mục nát… xảy do các tác động tiêu cực của yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì sản phẩm gỗ định kỳ.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu trương nở gỗ là gì, bao gồm khái niệm, cách nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục, mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra trương nở gỗ là một loại khuyết điểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính thẩm mỹ, chất lượng và tuổi thọ của sản phẩm. Điều này là nguyên nhân khiến cho các công trình nhà ở, đồ ngoại thất hoặc nội thất xung quanh chúng ta bị xuống cấp một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu như được quan tâm đúng mức và lựa chọn một biện pháp khắc phục phù hợp có thể giúp các sản phẩm duy trì được vẻ đẹp tự nhiên và hiệu suất sử dụng trong thời gian dài.
