Bên cạnh cong vênh, nứt nẻ, co ngót, mục nát thì phai màu, lồi lõm, trương nở, sần sùi, thâm đen, đốm gỗ… cũng được xem là những khuyết điểm thường thấy ở các sản phẩm gỗ. Trong đó, phai màu là tình trạng ảnh hưởng trực tiếp đến tính thẩm mỹ của các sản phẩm gỗ. Đồng thời, đây còn là dấu hiệu của nhiều hiện tượng biến dạng của gỗ như co ngót, trương nở, nứt nẻ hoặc mục nát. Điều này làm suy giảm hiệu suất sử dụng của những công trình xây dựng, đồ ngoại thất và nội thất một cách nhanh chóng. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về phai màu gỗ là gì, khái niệm, cách nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục khi gỗ bị phai màu.
Phai màu gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Định nghĩa về phai màu gỗ.
Tìm hiểu khái niệm phai màu gỗ là gì? Phai màu gỗ theo thuật ngữ Tiếng Anh là Wood Discoloration, nhằm chỉ một loại khuyết điểm gây ảnh hưởng tiêu cực đến tính thẩm mỹ của gỗ, khiến màu sắc của chúng trở nên đậm hoặc nhạt hơn so với ban đầu. Tình trạng này thường xảy ra do nhiều yếu tố gây hại như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, nấm mốc, côn trùng hoặc do các tác nhân hóa học khác… làm cho gỗ mất đi vẻ đẹp ban đầu và giảm giá trị thương mại.
Ngoài ra, phai màu gỗ còn là dấu hiệu dẫn đến nhiều khuyết điểm nghiêm trọng khác, trong đó bao gồm cong vênh, lồi lõm, sần sùi, nứt gãy hoặc thậm chí là mục nát. Vì vậy, nếu chúng ta không kiểm tra và khắc phục kịp thời, các sản phẩm có thể bị mất đi độ bền và hiệu suất sử dụng một cách nhanh chóng.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể bảo vệ cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, nội thất hoặc đồ trang trí tránh khỏi tình trạng bị phai màu bằng cách áp dụng nhiều biện pháp khắc phục khác nhau. Cụ thể như: lựa chọn loại gỗ có tính năng phù hợp, thực hiện quy trình sấy gỗ, tẩm bảo vệ hoặc sơn phủ hóa chất bảo vệ một cách kỹ lưỡng trước khi đưa vào sử dụng. Ngoài ra, chúng ta còn có thể bổ sung thêm các loại chống thấm nước, chất chống nấm mốc, chống mối mọt, chống cháy, chống tia UV, cách nhiệt… nhằm tăng cường khả năng tự bảo vệ của gỗ
Xem thêm: Khuyết điểm của gỗ là gì? Các khuyết điểm phổ biến của gỗ và cách khắc phục.
Cách nhận biết gỗ bị phai màu.
Đâu là những cách nhận biết gỗ bị phai màu? Phai màu là khuyết điểm xuất hiện kể từ bên trong cấu trúc gỗ cho đến bề mặt sản phẩm. Đặc biệt, chúng ta sẽ rất khó phát hiện ra bằng mắt thường nếu màu sắc của gỗ không thể hiện ra bên ngoài.
Sau đây là một số cách giúp chúng ta nhận biết gỗ bị hư hại và phai màu, bao gồm:
- Đánh giá màu sắc: Bề mặt gỗ bị phai màu sẽ có màu sắc bị nhạt hoặc đậm hơn so với ban đầu, dấu hiệu này được thể hiện rõ ràng và có thể nhận biết bằng mắt thường. (Tìm hiểu màu sắc của gỗ là gì?).
- Kiểm tra mùi hương: Mùi hương lạ là dấu hiệu sản phẩm gỗ đang bị tổn thương và có thể bị phai màu bất cứ lúc nào. Bởi vì khi gỗ bị nấm mốc tấn công thường có mùi ẩm mốc, hôi thối khó chịu. (Tìm hiểu nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?).
- Kiểm tra hình dạng: Các tình trạng biến dạng gỗ như lồi lõm, cong vênh, sần sùi… xảy ra do các liên kết cấu trúc gỗ bị đứt gãy, điều này làm mật độ phân tử cũng thay đổi, khiến cho gỗ bị phai màu. (Tìm hiểu biến dạng gỗ là gì?).
- Kiểm tra bụi gỗ: Những vị trí xuất hiện bụi gỗ có thể là dấu hiệu cảnh báo côn trùng tấn công như mối mọt, bọ, kiến hoặc ong… Chúng đang phá hủy cấu trúc gỗ từ bên trong, điều này không chỉ làm phai màu mà còn dễ làm cho các sản phẩm bị mục nát. (Tìm hiểu côn trùng gây hại cho gỗ là gì?).
- Kiểm tra độ ẩm: Độ ẩm gỗ quá cao là môi trường thuận lợi cho nấm mốc và côn trùng phát triển, phá hoại và làm phai màu gỗ. (Tìm hiểu độ ẩm của gỗ là gì?).
Như vậy, việc kiểm tra tình trạng phai màu của gỗ có thể dựa trên nhiều dầu hiệu khác nhau. Kể từ việc so sánh màu sắc gỗ ban đầu, cho đến cách kiểm tra mùi hương, hình dạng, bụi xung quanh và độ ẩm của gỗ. Nếu khuyết điểm này được phát hiện sớm, chúng ta có thể kịp thời đưa ra biện pháp xử lý, giúp bảo vệ vẻ đẹp và kéo dài tuổi thọ của sản phẩm.
Xem thêm: Cong vênh gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Nguyên nhân gây phai màu gỗ.
Những nguyên nhân gây ra tình trạng phai màu ở gỗ là gì? Có nhiều nguyên nhân khiến cho gỗ bị phai màu, kể từ những yếu tố bên trong như quá trình lão hóa, sự thay đổi khoáng chất, cho đến nấm mốc, côn trùng, ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm hoặc do bề mặt gỗ tiếp xúc với hóa chất.
Cụ thể, một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng phai màu ở gỗ, bao gồm:
- Phai màu do nấm mốc: Nấm mốc là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng phai màu ở gỗ. Chúng phát triển trong môi trường ẩm ướt và thiếu ánh sáng, có thể gây ra các vết bẩn màu xanh lam, xám hoặc nâu trên bề mặt gỗ.
- Phai màu do khoáng chất: Tình trạng phai màu có thể xảy ra khi gỗ tiếp xúc với nước hoặc thuốc nhuộm có màu sắc khác biệt. Các khoáng chất này có thể làm nhiễm màu vào các khoáng chất bên trong gỗ, làm mất đi tính thẩm mỹ của sản phẩm.
- Phai màu do hóa chất: Phai màu do hóa chất xảy ra khi gỗ tiếp xúc với các chất hóa học như thuốc nhuộm, dung môi hoặc chất tẩy rửa không phù hợp. Các loại chất này có thể làm thay đổi màu sắc của gỗ.
- Phai màu do lão hóa: Gỗ sẽ tự nhiên bị tối màu theo thời gian do quá trình oxy hóa. Quá trình này diễn ra nhanh hơn ở các loại gỗ có hàm lượng Tanin cao, chẳng hạn như gỗ Sồi và gỗ Anh Đào…
- Phai màu do thời tiết: Gỗ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, mưa, gió và các yếu tố thời tiết khác sẽ mang đến nhiều tác nhân gây hại cho gỗ, như tia UV, độ ẩm, nhiệt độ quá cao hoặc nấm mốc, côn trùng… Điều này là nguyên nhân dẫn đến tình trạng phai màu của nhiều sản phẩm gỗ. (Tìm hiểu nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?).
Như vậy, chúng ta hiểu rằng có nhiều tác nhân gây ra tình trạng phai màu gỗ, và điều này có thể xảy ra xuyên suốt kể từ giai đoạn sản xuất cho đến quá trình sử dụng các sản phẩm gỗ. Do đó, nếu như chúng ta hiểu rõ về nguyên nhân và đặc tính của từng loại gỗ, kết hợp với việc thường xuyên kiểm tra và chăm sóc, sẽ giúp phát hiện một cách kịp thời và dễ dàng đưa ra biện pháp khắc phục hiệu quả.
Xem thêm: Tác nhân gây hại cho gỗ là gì? Các tác nhân gây hại phổ biến..
Tác hại của việc phai màu gỗ.
Hiện tượng phai màu gỗ gây ra tác hại gì? Phai màu gỗ là khuyết điểm ảnh hưởng trực tiếp đến tính thẩm mỹ của sản phẩm, làm ảnh hưởng tiêu cực đến các không gian sống và suy giảm giá trị thương mại của gỗ. Bên cạnh đó, đây còn là dấu hiệu của các hiện tượng nứt gãy và mục nát. Đây là nhân tố khiến cho độ bền và độ cứng của gỗ bị suy yếu theo thời gian.
Một số tác hại của hiện tượng phai màu gỗ phổ biến, bao gồm:
- Mất tính thẩm mỹ: Phai màu làm mất đi màu sắc tự nhiên của gỗ, khiến cho sản phẩm trở nên nhạt nhòa và không hấp dẫn thị giác. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Giảm độ bền và sức bền: Sự phai màu có thể là dấu hiệu của tình trạng gỗ bị khô cứng, dễ bị nứt gãy và mục nát. Do đó, nếu chúng ta không kịp thời phát hiện và khắc phục khuyết điểm này, sản phẩm có thể bị hư hại một cách nghiêm trọng. (Tìm hiểu độ bền của gỗ là gì?).
- Mất tính chất bảo vệ: Hiện tượng gỗ bị thay đổi màu sắc có thể là do lớp phủ bảo vệ gỗ đã bị thay đổi, mất đi hiệu quả ban đầu. Điều này làm khả năng chống lại các tác động tiêu cực của gỗ giảm đi, làm tăng nguy cơ tổn thương và hỏng hóc. (Tìm hiểu chất bảo vệ gỗ là gì?).
- Hao tổn chi phí sửa chữa: Quá trình sửa chữa hoặc tái tạo gỗ sẽ trở nên khó khăn do sự chênh lệch màu sắc giữa các khu vực còn nguyên vẹn hoặc đã bị phai màu. Điều này có thể làm chúng ta tốn kém thêm khoảng chi phí sửa chữa hoặc tái tạo gỗ.
- Giảm giá trị thương mại: Bên cạnh việc hao tổn chi phí sửa chữa, gỗ bị phai màu còn gây ảnh hưởng đến giá trị thương mại. Không chỉ vì tình trạng này gây ảnh hưởng tiêu cực đến tính thẩm mỹ, mà đây còn là dấu hiệu dẫn đến nhiều vấn đề hư hại khác của gỗ.
Như vậy, nếu như chúng ta không sớm phát hiện và khắc phục tình trạng gỗ bị phai màu thì sự hư hại sẽ ngày càng trầm trọng hơn. Điều này không chỉ làm suy giảm về vẻ đẹp và chức năng, khiến cho tuổi thọ của sản phẩm trở nên kém hơn mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và sự an toàn của người sử dụng.
Xem thêm: Tuổi thọ của gỗ là gì? Lợi ích và cách giúp tăng cường tuổi thọ của gỗ.
Cách khắc phục gỗ bị phai màu.
Có những biện pháp nào giúp khắc phục tình trạng phai màu gỗ? Có nhiều phương pháp có thể giúp chúng ta cải thiện tình trạng phai màu của gỗ, chẳng hạn như chà nhám, sơn phủ hoặc nhuộm gỗ. Bên cạnh đó, việc bảo vệ và chăm sóc cẩn thận các sản phẩm gỗ trong quá trình sử dụng là rất cần thiết.
Cụ thể, một số biện pháp khắc phục tình trạng gỗ bị phai màu phổ biến, bao gồm:
- Sử dụng dung dịch tẩy rửa: Dung dịch tẩy rửa có thể giúp làm mờ đi vết phai màu, nhưng cần sử dụng cẩn thận để không làm hỏng bề mặt gỗ. Khi sử dụng chúng, cần pha loãng theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất và thử nghiệm ở một khu vực nhỏ trước khi sử dụng cho toàn bộ bề mặt gỗ.
- Sử dụng thuốc nhuộm gỗ: Thuốc nhuộm gỗ có thể giúp làm mờ đi vết phai màu và tạo màu sắc mới cho bề mặt gỗ. Điều này đòi hỏi khả năng chọn được loại thuốc nhuộm phù hợp với loại gỗ và màu sắc mong muốn.
- Chà nhám bề mặt gỗ: Chà nhám bề mặt gỗ sẽ giúp loại bỏ lớp gỗ bị thay đổi màu sắc. Tuy nhiên, biện pháp này có thể gây ảnh hưởng đến độ dày và độ nhẵn mịn của sản phẩm.
- Sử dụng sơn phủ cho gỗ: Sơn phủ gỗ có thể giúp loại bỏ hoàn toàn vết phai màu, nhưng có thể làm thay đổi màu sắc gốc của gỗ. Khi sử dụng công cụ này, chúng ta cần chọn loại sơn phù hợp với loại gỗ và mang đến những hiệu quả như mong muốn. (Tìm hiểu sơn phủ gỗ là gì?).
Ngoài ra, một số biện pháp phòng ngừa tình trạng phai màu gỗ thường được nhiều người áp dụng, bao gồm:
- Giữ mức độ ẩm lý tưởng: Độ ẩm gỗ quá cao là môi trường thuận lợi cho nấm mốc và côn trùng phát triển, dẫn đến tình trạng phai màu gỗ. Do đó, chúng ta cần giữ cho gỗ ở mức độ ẩm lý tưởng, dao động trong khoảng 13 – 18% trong điều kiện thường.
- Tránh tiếp xúc với ánh nắng: Ánh sáng mặt trời chứa lượng nhiệt cao và có các tia bức xạ như tia UV có thể làm cho gỗ bị phai màu, co ngót và khô cứng. Do đó, chúng ta cần tránh để sản phẩm gỗ tiếp xúc trực tiếp với tác nhân này.
- Phủ bảo vệ đúng kỹ thuật: Các loại hóa chất bảo quản gỗ có thể giúp ngăn ngừa nấm mốc, côn trùng và các tác nhân gây hại khác, từ đó giúp hạn chế phai màu gỗ.
- Chăm sóc gỗ thường xuyên: Việc lau chùi và bảo dưỡng gỗ thường xuyên sẽ giúp loại bỏ các bụi bẩn, vết bẩn và các tác nhân gây hại khác, từ đó giúp hạn chế tình trạng gỗ bị phai màu.
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác.
Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, phai màu, mục nát… xảy do các tác động tiêu cực của yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì sản phẩm gỗ định kỳ.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu phai màu gỗ là gì, bao gồm khái niệm, cách nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục, mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra hiện tượng phai màu gỗ không chỉ làm mất đi vẻ đẹp của sản phẩm, mà còn là dấu hiệu dẫn đến tình trạng gỗ bị nứt nẻ hoặc mục nát. Điều này ảnh hưởng xấu đến độ bền, hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của các công trình nhà ở, đồ ngoại thất, nội thất và trang trí mà chúng ta đang sử dụng hằng ngày. Tuy nhiên, nếu như được quan tâm đúng mức, chúng ta có thể cải thiện được khuyết điểm này bằng nhiều cách, như mài, sơn hoặc nhuộm gỗ…
