Tình trạng mục nát, co ngót, cong vênh, nứt nẻ và biến dạng… được xem là những khuyết điểm thường thấy ở các sản phẩm gỗ. Trong đó, mục nát khiến gỗ bị mềm, xốp và dễ gãy. Điều này vừa làm mất tính thẩm mỹ của sản phẩm, vừa làm suy giảm hiệu suất sử dụng và giá trị kinh tế. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về mục nát gỗ là gì, bao gồm khái niệm, cách nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục mục nát gỗ do nhiều nguyên nhân gây ra.
Mục nát gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Định nghĩa về mục nát gỗ.
Tìm hiểu khái niệm mục nát gỗ là gì? Mục nát gỗ theo thuật ngữ Tiếng Anh là Wood Rot hoặc Wood Decay, là khái niệm nhằm chỉ tình trạng thanh gỗ hoặc tấm gỗ trở nên mềm, xốp, và dễ gãy, vỡ. Có nhiều tài liệu cho rằng mục nát là hiện tượng gỗ bị phân hủy bởi nấm mốc tồn tại trong môi trường. Tuy nhiên, hiện tượng này còn có thể xảy ra do các loại côn trùng như mối mọt, kiến hoặc ong đục gỗ, khiến cấu trúc bị vỡ vụn, làm giảm độ cứng và và độ bền của sản phẩm. Có thể nói mục nát gỗ là một trong những nguyên nhân chính làm mất tính thẩm mỹ, suy giảm hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của gỗ. Thậm chí, nhiều sản phẩm gỗ bị hư hại đến mức độ không thể sửa chữa, gây ảnh hưởng đến sự an toàn của người sử dụng. Tuy nhiên, chúng ta có thể khắc phục tình trạng mục nát gỗ bằng nhiều cách khác nhau nếu kịp thời phát hiện. Chẳng hạn như thực hiện các công đoạn xử lý một cách cẩn thận, như tẩm bảo vệ, sấy gỗ, cắt hoặc trám gỗ…
Xem thêm: Khuyết điểm của gỗ là gì? Các khuyết điểm phổ biến của gỗ và cách khắc phục.
Cách nhận biết gỗ bị mục nát.
Có những dấu hiệu nào giúp nhận biết gỗ bị mục nát? Có thể nói, mục nát gỗ là một trong những khuyết điểm nghiêm trọng của gỗ, bởi vì đây là dấu hiệu cấu trúc đã bị phá hủy hầu như hoàn toàn, có thể làm giảm tính thẩm mỹ, độ bền và tuổi thọ của sản phẩm.
Một số dấu hiệu giúp chúng sớm phát hiện ra tình trạng mục nát của gỗ, bao gồm:
- Gỗ bị mềm, xốp: Khi gỗ bị mục nát, các liên kết giữa các tế bào gỗ bị phá vỡ, khiến gỗ bị mềm, xốp và dễ gãy, vỡ.
- Màu sắc bị thay đổi Gỗ bị mục nát thường có màu sắc nhạt hoặc đậm hơn so với bình thường, có thể xuất hiện các vết thâm đen, mốc xanh gây mất thẩm mỹ. (Tìm hiểu màu sắc của gỗ là gì?).
- Xuất hiện mùi lạ: Gỗ bị mục nát thường có mùi hôi khó chịu do các vi sinh vật phân hủy gỗ thải ra các chất độc hại.
- Gỗ bị bong tróc: Tình trạng mục nát thường khiến gỗ bị nứt nẻ, bong tróc do các liên kết giữa các tế bào gỗ bị phá vỡ. (Tìm hiểu nứt nẻ gỗ là gì?).
- Xuất hiện âm thanh lạ: Cấu trúc gỗ bị phá vỡ khi đối diện với tình trạng mục nát làm cho sản phẩm phát ra âm thanh rộng khi bị gõ nhẹ.
- Gây ra biến dạng: Gỗ bị mục nát thường bị biến dạng, cong vênh hoặc co ngót khiến cho sản phẩm gỗ bị mất thẩm mỹ và không thể thực hiện đầy đủ các tính năng. (Tìm hiểu co ngót gỗ là gì?).
Như vậy, sự mục nát gỗ có thể biểu hiện ra theo nhiều dấu hiệu khác nhau, như bị mềm, xốm, bong tróc, xuất hiện mùi hương hoặc âm thanh lạ… Chúng ta nên sớm xác nhận ra tình trạng hư hại của gỗ để có thể kịp thời xử lý và khắc phục.
Nguyên nhân gây mục nát gỗ.
Mục nát gỗ do nấm mốc.
Có những loại nấm mốc nào khiến gỗ bị mục nát? Nấm mốc gây mục nát gỗ bằng cách sử dụng các Enzyme để phân hủy các thành phần cấu trúc, bao gồm Cellulose, Hemicellulose và Lignin. Điều này khiến gỗ dễ bị mất độ cứng và suy giảm hiệu suất sử dụng một cách nhanh chóng.
Một số loại nấm mốc khiến gỗ bị mục nát phổ biến bao gồm:
- Nấm mốc nâu (Brown Rot): Nấm mốc nâu có thể tấn công cả gỗ khô và gỗ ẩm, tạo ra một lớp màu nâu trên bề mặt gỗ. Chúng làm Lignin bị phân huỷ, dẫn đến tình trạng sản phẩm bị khô, giòn và dễ gãy. Một số loài nấm mốc nâu phổ biến bao gồm Serpula Lacrymans, Fibroporia Vaillantii và Coniophora Puteana.
- Nấm mốc mềm (Soft Rot): Loại nấm mốc thường phát triển trên gỗ có độ ẩm cao. Chúng phân hủy Cellulose và Hemicellulose, khiến gỗ bị mềm, xốp và dễ nứt nẻ. Một số loài nấm mốc mềm phổ biến bao gồm Chaetomium, Ceratocystis và Kretzschmaria Deusta.
- Nấm mốc trắng (White Rot): Nấm mốc trắng thường tấn công gỗ ẩm, tạo ra một lớp màu trắng kém thẩm mỹ trên bề mặt gỗ. Chúng chủ yếu gây ra sự biến màu và giảm độ bền của gỗ. Có thể kể đến một số loài nấm mốc trắng phổ biến như Trametes Versicolor, Pleurotus Ostreatus và Phanerochaete Chrysosporium. (Tìm hiểu quy trình xử lý bề mặt gỗ).
Tóm lại, các loại nấm mốc gây mục nát ở gỗ được phân loại dựa theo dấu vết chúng để lại trên gỗ, bao gồm nấm mốc mâu, nấm mốc mềm và nấm mốc trắng. Hầu hết chúng đều tấn công những loại gỗ có độ ẩm cao, phá vỡ các thành phần của gỗ một cách từ từ, lầm mất thẩm mỹ cũng như hiệu suất sử dụng của sản phẩm gỗ.
Mục nát gỗ do côn trùng gây hại.
Có những loại côn trùng nào khiến gỗ bị mục nát? Bên cạnh các loại nấm mốc hại gỗ, nhiều loại côn trùng như mối mọt, ong hoặc kiến… có thể làm sản phẩm bị mục nát bằng cách làm tổ hoặc ăn gỗ. Chúng phá hoại cấu trúc, khiến gỗ bị mục ruỗng và dễ hư hại.
Cụ thể, một số loại côn trùng làm mục nát gỗ phổ biến bao gồm:
- Mọt ăn gỗ (Woodworm): Mọt ăn gỗ gây hại bằng cách sinh sản trong các kẽ nứt của gỗ, sau đó chúng đào tổ và ăn gỗ, làm sản phẩm bị vỡ vụn và mục nát.
- Mối gỗ khô (Kalotermitidae): Mối gỗ khô chủ yếu tấn công gỗ thông qua các vết rạn trên bề mặt bằng cách đẻ trứng và ăn gỗ, phá hoại cấu trúc gỗ cho đến khi sản phẩm bị mục nát và hư hại nghiêm trọng.
- Ong đục gỗ (Carpenter Bee): Những con ong đục gỗ phá hoại gỗ để sinh sản và làm tổ bên trong cấu trúc gỗ. Điều này làm cho các chi tiết gỗ mục nát, dẫn đến việc giảm độ bền và rút ngắn tuổi thọ của sản phẩm.
- Kiến thợ mộc (Carpenter Ant): Kiến thợ mộc phá hoại gỗ từ bên trong để sinh sản và làm tổ, khiến cho sản phẩm dễ bị mục nát, đồng thời bị giảm đi hiệu suất sử dụng.
Có thể thấy hầu hết những loại côn trùng gây hại cho gỗ tấn công những sản phẩm đã có dấu hiệu hư hại như nứt nẻ hoặc độ ẩm quá cao. Chúng không chỉ khiến gỗ bị mất đi vẻ đẹp tự nhiên, mà còn giảm độ bền, hiệu suất sử dụng và tuổi thọ.
Tác hại của việc mục nát gỗ.
Hiện tượng mục nát gỗ gây ra những tác hại gì? Mục nát không chỉ làm mất tính thẩm mỹ của sản phẩm, mà còn ảnh hưởng đến chất lượng và tính năng của sản phẩm. Ngoài ra, tình trạng này còn có thể ảnh hưởng sức khoẻ và mức độ an toàn của người sử dụng.
Dưới đây là một số tác hại của tình trạng sản phẩm bị mục nát, bao gồm:
- Mất tính thẩm mỹ: Bên cạnh tạo ra những vết ố, mục nát còn gây ra những vết nứt hoặc rổ trên bề mặt sản phẩm gỗ. Điều này khiến vẻ đẹp của gỗ bị giảm sút, đồng thời ảnh hưởng đến những không gian sử dụng, bao gồm phòng khách, phòng ngủ hoặc nơi làm việc. (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Mất độ bền và cứng: Mục nát gỗ có thể khiến các liên kết của những sợi gỗ bị đứt gãy. Đây là nguyên nhân làm độ bền, độ cứng và khả năng chịu lực của sản phẩm bị suy giảm làm giảm. Điều này có thể ảnh hưởng xấu đến sự an toàn của con người, chẳng hạn như sập nhà, đổ cầu và gãy cầu thang… (Tìm hiểu độ bền của gỗ là gì?).
- Tăng độ ẩm của gỗ: Gỗ bị mục nát thường mất khả năng chống nước và dễ hút ẩm. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm mốc, mối mọt và các sinh vật gây hại khác, khiến cho hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của sản phẩm bị suy yếu. (Tìm hiểu tuổi thọ của gỗ là gì?).
- Giảm hiệu suất sử dụng giảm: Có thể thấy, mục nát gỗ không chỉ làm mất tính thẩm mỹ, khiến cho các sản phẩm đồ trang trí bị mất chức năng làm đẹp cho không gian sống. Mà còn khiến nhiều sản phẩm đồ nội thất như bàn, ghế, kệ hoặc tủ… suy giảm độ cứng và độ bền, mất đi khả năng chịu tải và lưu trữ. (Tìm hiểu hiệu suất sử dụng của gỗ là gì?).
- Gây nguy hiểm cho sức khỏe: Bụi gỗ được tạo ra trong lúc côn trùng đục gỗ có thể gây kích ứng đường hô hấp, mắt, da, và có thể dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng như hen suyễn, viêm phổi, ung thư… Ngoài ra, các loại nấm mốc phát triển trên bề mặt sản phẩm có thể gây dị ứng và một số căn bệnh khác.
- Gây tổn thất tài sản: Gỗ là một loại vật liệu quan trọng được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm xây dựng, sản xuất đồ nội thất hoặc trang trí… Do vậy, tình trạng mục nát có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các công trình nhà ở và giảm giá trị cho nhiều đồ dùng khác trong gia đình.
Tóm lại, hiện tượng mục nát gỗ đã gây tổn thất cho nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống. Chẳng hạn như làm mất mỹ quan không gian sử dụng đồ gỗ, khiến cho sản phẩm bị giảm độ bền và độ cứng, dẫn đến việc suy yếu hiệu suất sử dụng, đồng thời đe dọa đến sức khoẻ của con người. Vì vậy, chúng ta nên tích cực tìm hiểu các cách khắc phục sản phẩm gỗ bị hư hại, giúp cuộc sống trở nên an toàn, thoải mái và tiện nghi.
Cách khắc phục gỗ bị mục nát.
Có thể khắc phục gỗ bị mục nát bằng những biện pháp nào? Mục nát gỗ có thể nói là một trong những khuyết điểm nghiêm trọng, khó sửa chữa một cách dứt điểm. Điều này đòi hỏi người thợ phải thực hiện đúng kỹ thuật các kỹ thuật xử lý, nhằm cải thiện vẻ đẹp, hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của sản phẩm.
Các kỹ thuật xử lý những vị trí gỗ bị mục nát bao gồm:
- Loại bỏ gỗ bị mục nát: Những phần gỗ đã bị nấm mốc hoặc mối mọt gây hại cần được loại bỏ càng nhanh càng tốt, bằng cách chà nhám, mài hoặc cắt gỗ. Điều này giúp ngăn chặn sự phá hủy của các sinh vật gây hại một cách kịp thời. Sau đó, chúng ta điều chỉnh lại thiết kế hoặc kết hợp một số kỹ thuật xử lý khác để hồi phục hiệu suất sử dụng của sản phẩm.
- Thực hiện trám gỗ: Trám gỗ là biện pháp xử lý tình trạng mục nát được sử dụng phổ biến nhất, vì có thể giữ nguyên được vẻ đẹp và cải thiện tính năng của sản phẩm. Chúng ta có thể dùng keo, kết hợp với một số nguyên liệu dùng để trám gỗ giúp sản phẩm hồi phục lại chất lượng, như tro, sáp ong hoặc bột trét gỗ chuyên dụng…
- Thực hiện ghép nối: Đối với các chi tiết bị hư hại nặng và không thể cải thiện được bằng cách trám gỗ, chúng ta cần thay thế bằng cách ghép nối nguyên liệu gỗ mới. Biện pháp này không chỉ giúp sản phẩm giữ được vẻ đẹp tự nhiên, mà còn góp phần nâng cao tuổi thọ của gỗ.
- Sử dụng chất bảo vệ: Việc áp dụng các loại chất bảo vệ chẳng hạn như chất chống ẩm, chất chống tia UV, chất cách nhiệt, chất chống mối mọt… là công đoạn không thể bỏ qua khi xử lý những chi tiết gỗ bị mục nát. Việc này không những làm tăng tính thẩm mỹ của sản phẩm, mà còn giúp bảo vệ gỗ tránh khỏi những tác nhân gây hại từ môi trường. (Tìm hiểu tác nhân gây hại cho gỗ là gì?).
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác. Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, phai màu, mục nát… xảy do tác động của các yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì định kỳ.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu mục nát gỗ là gì, kể từ khái niệm cho đến cách nhận biết, nguyên nhân và biện pháp khắc phục, mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra mục nát gỗ là một trong những khuyết điểm khó khắc phục nhất của gỗ. Hiện tượng này không chỉ làm mất đi tính thẩm mỹ, mà còn giảm hiệu suất sử dụng và giá trị của sản phẩm, thậm chí còn có thể đe dọa đến sự an toàn của người tiêu dùng. Mặc dù vậy, nếu quan tâm đúng mức, chúng ta vẫn có thể khắc phục tình trạng mục nát gỗ bằng cách cắt bỏ, trám gỗ, ghép nối và sử dụng các chất bảo vệ…
—
Ngoài ra, từ bài viết này bạn có thể xem xét thêm các chủ đề liên quan sau đây:
- Khuyết điểm của gỗ là gì?
- Biến dạng gỗ là gì?
- Cong vênh gỗ là gì?
- Nứt nẻ gỗ là gì?
- Co ngót gỗ là gì?
- Mục nát gỗ là gì?
- Tác nhân gây hại cho gỗ là gì?
- Côn trùng gây hại cho gỗ là gì?
- Nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?
- Mối mọt gây hại cho gỗ là gì?
- Ánh sáng gây hại cho gỗ là gì?
- Nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?
