Hiện tượng gỗ bị mối mọt hoặc nấm mốc gây hại tấn công có thể dẫn đến các tình trạng như thâm đen, nứt nẻ, biến dạng, co ngót, trương nở, mục nát, cong vênh, sần sùi… Trong đó, mối mọt là một trong những tác nhân gây hại chính khiến cho gỗ vừa bị mất đi vẻ đẹp tự nhiên, vừa bị suy giảm độ bền và tuổi thọ. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về lý do tại sao gỗ bị mối mọt, bao gồm khái niệm, nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả hiện tượng mối mọt ở gỗ.
Tại sao gỗ bị mối mọt? Nguyên nhân và cách xử lý.
Giới thiệu về mối mọt ở gỗ.
Tìm hiểu khái niệm mối mọt gỗ là gì? Gỗ bị mối mọt là hiện tượng sản phẩm gỗ bị mối và mọt tấn công, làm suy giảm đi tính thẩm mỹ, độ bền và hiệu suất sử dụng. Theo thuật ngữ Tiếng Anh, mối được gọi là Termite với tên khoa học là Isoptera, và mọt được gọi là Common Furniture Beetle, hoặc Common House Borer với tên khoa học là Anobium Punctatum. Đây là 02 loài côn trùng có khả năng dùng gỗ để làm thức ăn và xây tổ, chúng chuyên tấn công vào sâu bên trong, khiến cho cấu trúc gỗ bị phá hoại nghiêm trọng. Có thể nói chúng chính là những tác nhân gây hại phổ biến đối với các vật liệu xây dựng, đồ nội thất, đồ gỗ gia dụng hoặc đồ trang trí và nhiều sản phẩm gỗ khác.
Tuy nhiên, chúng ta có thể khắc phục tình trạng gỗ bị mối mọt bằng cách sử dụng chất chống mối mọt, bảo quản sản phẩm ở nơi khô ráo và thực hiện bảo trì thường xuyên. Đồng thời, việc lựa chọn loại gỗ sở hữu khả năng kháng côn trùng tự nhiên cũng là một biện pháp tránh mối mọt tối ưu, ví dụ các loại gỗ quý như gỗ Lim, Xoan Đào, Gụ hoặc Gõ Đỏ…
Ngoài ra, hiện nay nhiều doanh nghiệp trong nước đang có xu hướng sử dụng gỗ nhập khẩu, do nguồn cung ổn định, hoạt động khai thác gỗ hợp pháp. Đồng thời, kết hợp việc cải tiến quy trình sản xuất, nhằm tạo ra nhiều sản phẩm không chỉ đáp ứng về chức năng mà còn sở hữu vẻ đẹp thẩm mỹ, tăng cường khả năng chống mối mọt và nhiều yếu tố gây hại khác. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta phải tìm được những nhà cung cấp gỗ uy tín trên thị trường, và đảm bảo nguồn gốc gỗ thông qua kiểm tra các chứng chỉ rừng cần thiết.
Xem thêm: Mối mọt gây hại cho gỗ là gì? Khái niệm, tác hại và biện pháp khắc phục.
Nguyên nhân khiến gỗ bị mối mọt.
Nguyên nhân gỗ bị mối mọt do đâu? Mối mọt là những loài sinh vật thích đục khoét gỗ để làm thức ăn và xây tổ, từ đó phá hoại cấu trúc của sản phẩm. Đặc biệt là khi trưởng thành, chúng sẽ chui ra ngoài, để lại trên bề mặt gỗ các lỗ nhỏ và tạo ra các vết bám bẩn, như thức ăn còn sót lại hoặc là phân. Điều này làm cho các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí và nhiều sản phẩm bằng gỗ khác bị mất đi tính thẩm mỹ và mục ruỗng, nghĩa là gỗ bị rỗng ở bên trong, chỉ còn lại lớp vỏ bên ngoài.
Dưới đây là một số nguyên nhân khiến cho gỗ bị mối mọt phổ biến, cụ thể như sau:
- Môi trường không ổn định: Khi nhiệt độ và độ ẩm trong môi trường quá cao hoặc quá thấp trong thời gian dài sẽ khiến cho độ ẩm của gỗ bị thay đổi. Điều này khiến cho cấu trúc gỗ bị suy yếu, tạo môi trường thuận lợi cho mối mọt gây hại tấn công.
- Độ bền của gỗ kém: Ngoài nhiệt độ và độ ẩm, còn có nhiều nguyên nhân khiến cho độ bền của gỗ bị thay đổi, chẳng hạn như tia UV, lực tác động mạnh hoặc nấm mốc. Các tác nhân này tạo điều kiện cho mối mọt dễ dàng đào hang và ăn gỗ. (Tìm hiểu độ bền của gỗ là gì?)
- Không xử lý triệt để: Đối với những vị trí gỗ đã từng bị mối mọt gây hại tấn công, mặc dù chúng ta đã xử lý, nhưng chưa được kỹ lưỡng, thì sẽ là nơi chúng tiếp tục lây lan và phá hoại. Điều này khiến những khuyết điểm ngày càng trở nên nghiêm trọng và khó khắc phục.
- Không chăm sóc thường xuyên: Nếu như chúng ta sử dụng sản phẩm mà không thường xuyên vệ sinh hay bảo trì thì sẽ khó phát hiện ra những dấu hiệu ban đầu khi gỗ bị mối mọt gây hại tấn công, như bụi gỗ, vết bẩn, lỗ li ti trên bề mặt…
Nhìn chung, gỗ là một nguyên liệu tự nhiên vì thế có nhiều nguyên nhân khiến cho sản phẩm gỗ bị mối mọt. Những nguyên nhân này bao gồm: sự thiếu sót trong giai đoạn gia công gỗ, do ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường, sử dụng loại gỗ kém chất lượng, hoặc do điều kiện sử dụng không đảm bảo, cũng như sản phẩm không được quan tâm chăm sóc thường xuyên. Tuy nhiên, nếu trong quá trình mua sắm và sử dụng sản phẩm, chúng ta hiểu và chú ý đến việc lựa chọn loại gỗ phù hợp, thực hiện gia công cẩn thận và bảo trì định kỳ, thì có thể kịp thời phát hiện khi sản phẩm có dấu hiệu bị mối mọt, từ đó giảm thiểu những thiệt hại không đáng có về sau.
Xem thêm: Gia công gỗ là gì? Khái niệm, vai trò và ứng dụng.
Tác hại khi gỗ bị mối mọt.
Gỗ bị mối mọt gây ra những tác hại gì? Gỗ bị mối mọt xâm nhập để làm tổ, ăn gỗ và đẻ trứng, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho sản phẩm gỗ. Đồng thời làm mất đi giá trị thương mại của các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí và nhiều sản phẩm bằng gỗ khác và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng nếu không được phát hiện kịp thời.
Cụ thể một số tác hại khi gỗ bị mối mọt gây hại, bao gồm:
- Làm mất tính thẩm mỹ: Mối mọt thường tấn công vào những những vết rạn, nứt nhỏ và làm chúng trở nghiêm trọng hơn, làm mất đi tính thẩm mỹ của sản phẩm. Đặc biệt, điều này làm mất mỹ quan của các không gian sử dụng gỗ, như nhà ở, trường học, công viên hoặc văn phòng làm việc… (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Giảm độ bền và độ cứng: Mối mọt phá huỷ cấu trúc gỗ từ sâu bên trong, khiến cho sản phẩm gỗ bị suy giảm độ cứng và độ bền. Đây là nguyên nhân chính khiến cho nhiều món đồ yêu cầu khả năng chịu lực cao như bàn, ghế, giường hoặc tủ… bị mất đi các tính năng cần thiết. (Tìm hiểu độ cứng của gỗ là gì?).
- Thu hút tác nhân gây hại khác: Mối mọt thường có xu hướng làm suy giảm khả năng chống chịu của gỗ trước nhiều tác nhân gây hại như độ ẩm, nhiệt độ hoặc nấm mốc hại gỗ… Điều này khiến cho các sản phẩm dễ bị nứt nẻ và mục nát.
- Giảm hiệu suất sử dụng: Việc mối mọt xuất hiện không chỉ làm cho gỗ dễ bị bám bụi, mất vệ sinh mà còn làm suy giảm độ bền, độ cứng, từ đó khiến hiệu suất sử dụng của sản phẩm không còn như ban đầu. Ngoài ra, điều này còn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người tiêu dùng. Ví dụ, bụi gỗ có thể khiến chúng ta bị dị ứng hoặc hen suyễn; Bàn ghế nứt gãy gây ra những chấn thương khó lường. (Tìm hiểu hiệu suất sử dụng gỗ là gì?).
- Tiêu hao chi phí sửa chữa: Do mối mọt phát triển và lây lan rất nhanh, cho nên nếu như chúng ta không kịp thời phát hiện và sửa chữa, thì tình trạng hư hại sẽ ngày càng trở nên nặng hơn. Điều này đòi hỏi chi phí sửa chữa hoặc tái tạo lại các chi tiết gỗ sẽ cao hơn.
Như vậy, một khi gỗ bị mối mọt tấn công sẽ kéo theo nhiều tác động tiêu cực như là suy giảm độ bền, độ cứng, cũng như thu hút thêm nhiều tác nhân gây hại khác tìm đến. Từ đó gây ảnh hưởng đến chức năng và làm cho tuổi thọ của sản phẩm bị rút ngắn. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của các công trình mà còn khiến cho sinh hoạt hàng ngày của chúng ta trở nên bất tiện, thậm chí đe dọa đến sự an toàn của người dùng. Và cũng cần phải lưu ý rằng, đối với các loại gỗ tốt thì vẫn có thể bị mối mọt tấn công nếu như chúng ta không biết cách lựa chọn loại gỗ và áp dụng các biện pháp phòng tránh phù hợp.
Xem thêm: Những kinh nghiệm giúp lựa chọn sản phẩm gỗ chất lượng.
Vì sao dùng gỗ tốt vẫn bị mối mọt.
Lý giải tại sao dùng sản phẩm bằng gỗ tốt vẫn bị mối mọt gây hại? Nhìn chung, gỗ tốt là những nhóm nguyên liệu tự nhiên có thể giúp các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí và nhiều sản phẩm bằng gỗ khác đạt được hiệu suất sử dụng tối đa. Điều này có nghĩa là gỗ không chỉ đáp ứng các yêu cầu về thẩm mỹ, mà còn giúp đảm bảo độ bền, độ cứng và khả năng chống chịu trước nhiều yếu tố gây hại. Ví dụ, nhóm gỗ quý như gỗ Lim, Hương, Cẩm Lai hoặc Gõ Đỏ…
Tuy nhiên, do một số nguyên nhân như sử dụng trong thời gian dài, điều kiện thời tiết khắc nghiệt, nhiều loại sinh vật tấn công và không được vệ sinh, bảo trì thường xuyên… Do đó mà gỗ tốt vẫn có thể bị mối mọt, cụ thể như sau:
- Gỗ được sử dụng quá thời hạn: Ngay cả khi dùng gỗ chất lượng cao, thời gian sử dụng quá lâu cũng có thể khiến cho cấu trúc gỗ dễ bị hư hại. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để mối mọt tấn công và gây hại.
- Môi trường sử dụng khắc nghiệt: Gỗ tốt vẫn có thể bị côn trùng gây hại tấn công nếu được đặt ở môi trường độ ẩm quá cao và kéo dài. Bởi vì đây là điều kiện thuận lợi để chúng sinh trưởng và phát triển.
- Kết hợp với sinh vật gây hại khác: Nếu như gỗ không được bảo quản đúng cách và nằm trong môi trường ẩm ướt lâu ngày có thể thu hút nấm mốc và nhiều loài sinh vật gây hại khác. Chúng có thể kết hợp với mối mọt phá vỡ liên kết vững chắc giữa những sợi gỗ, làm suy giảm độ bền của sản phẩm. (Tìm hiểu nấm mốc gây hại cho gỗ là gì?).
- Tiếp xúc với chất hoá học gây hại: Việc chúng ta sử dụng các chất hoá học có tính kiềm hoặc axit quá cao, không phù hợp có thể cấu trúc gỗ bị hư hại và mối mọt dễ xâm nhập.
Có thể thấy rằng, dù cho sản phẩm được làm bằng gỗ tốt hay các loại gỗ quý hiếm như thế nào thì khâu xử lý trong quá trình gia công, cũng như hoạt động chăm sóc và bảo quản gỗ trong quá trình sử dụng mới là quan trọng hơn cả. Điều này đòi hỏi chúng ta phải thường xuyên vệ sinh và quan sát sản phẩm, nhờ đó kịp thời phát hiện những dấu hiệu chứng tỏ gỗ đang bị mối mọt hoặc các tác nhân gây hại khác tấn công, để rồi áp dụng biện pháp khắc phục và sửa chữa hiệu quả.
Xem thêm: Gỗ quý là gì? Khái niệm, đặc điểm và ứng dụng.
Cách phòng tránh mối mọt ở gỗ.
Có những biện pháp xử lý tình trạng gỗ bị mối mọt nào? Kiểm soát môi trường, sử dụng hóa chất hoặc vệ sinh thường xuyên là những biện pháp hiệu quả giúp sản phẩm gỗ không bị mối mọt. Việc này yêu cầu chúng ta phải thường xuyên chăm sóc và kiểm tra để kịp thời phát hiện các dấu hiệu hư hại của gỗ và tiến hành sửa chữa.
Một số biện pháp giúp khắc phục tình trạng gỗ bị mối mọt hiệu quả, bao gồm:
- Ngăn chặn điều kiện phát triển: Hầu hết mối mọt rất thích những nơi có điều kiện ẩm ướt (ngoại trừ mối gỗ khô). Vì vậy, chúng ta nên đảm bảo gỗ được sử dụng trong môi trường thông thoáng, tránh ánh nắng mặt trời, sử dụng hệ thống điều hòa hoặc máy sưởi để duy trì nhiệt độ và độ ẩm phù hợp. (Tìm hiểu tác nhân gây hại cho gỗ là gì?).
- Sử dụng chất chống mối mọt: Trong quy trình xử lý bề mặt gỗ, chúng ta có thể áp dụng các dung dịch phủ bảo vệ như chất chống mối mọt, chống nấm mốc, chống côn trùng, chống nước, chống cháy, cách nhiệt… cũng như nhiều loại chất bảo vệ khác để giúp sản phẩm gỗ duy trì độ bền, hiệu suất sử dụng cũng như tính thẩm mỹ trong thời gian dài. (Tìm hiểu xử lý bề mặt gỗ là gì?).
- Thực hiện cắt và ghép gỗ: Khi gỗ đã bị mối mọt gây hại tấn công trong thời gian dài, các chi tiết gỗ có thể đã mục nát từ sâu bên trong, rất khó để khắc phục và sửa chữa. Vì vậy, chúng ta chỉ còn cách phải thay thế bằng những nguyên liệu gỗ mới có tính chất tương đương. (Tìm hiểu đặc tính của gỗ là gì?).
- Tìm đến các xưởng gia công uy tín: Để đảm bảo sản phẩm gỗ có thể khắc phục triệt để tình trạng bị mối mọt gây hại tấn công, chúng ta nên tìm đến những nơi gia công gỗ uy tín. Tại đây, các chuyên gia có thể tư vấn và gợi ý những biện pháp khắc phục sửa chữa tốt nhất.
- Vệ sinh và chăm sóc gỗ: Bạn nên thường xuyên lau chùi hoặc sử dụng một số sản phẩm chăm sóc phù hợp để loại bỏ bụi bẩn và các tác nhân gây hại trên bề mặt gỗ. Việc này yêu cầu chúng ta cần sử dụng hóa chất phù hợp với gỗ và sử dụng đúng liều lượng.
- Tiến hành bảo trì sản phẩm: Bằng cách bảo trì định kỳ mỗi năm từ 1 đến 2 lần, sản phẩm gỗ sẽ được kiểm tra chất lượng bề mặt một cách kỹ lưỡng, đánh bóng, sơn hoặc phủ lớp chất chống mối mọt mới… Điều này giúp gỗ duy trì được vẻ đẹp tự nhiên và hiệu suất sử dụng trong thời gian dài.
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác.
Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, phai màu, mục nát… xảy do các tác động tiêu cực của yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt và các loại côn trùng gây hại khác, hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì định kỳ.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Kết luận
Thông qua sự tìm hiểu về lý do tại sao gỗ bị mối mọt, kể từ khái niệm cho đến nguyên nhân và cách xử lý mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra mối mọt gây hại cho gỗ có thể sẽ xuất hiện xuyên suốt quá trình gia công cho đến lúc sử dụng gỗ. Điều này đòi hỏi chúng ta nên thường xuyên chăm sóc và bảo trì sản phẩm gỗ, nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các khuyết điểm. Nhờ đó mà những công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí… có thể duy trì được hiệu suất sử dụng, giá trị thương mại và nâng cao tuổi thọ của sản phẩm.
