Hiện tượng gỗ bị mục nát, nứt nẻ, biến dạng, co ngót, trương nở, cong vênh, sần sùi… là những khuyết điểm ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ và chất lượng của sản phẩm gỗ. Trong đó, mục nát là một trong những tình trạng khiến cho sản phẩm vừa mất đi vẻ đẹp, vừa suy giảm độ bền và không thể thực hiện được đúng nhu cầu sử dụng. Điều này làm cho các sản phẩm gỗ bị mất đi tính năng cần thiết và có thể đe dọa đến sức khỏe của con người. Qua bài viết sau đây, chúng ta hãy cùng Timber Phoenix khám phá sâu hơn về lý do tại sao gỗ bị mục nát, kể từ khái niệm cho đến nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả hiện tượng mục nát ở gỗ.
Tại sao gỗ bị mục nát? Nguyên nhân và cách xử lý.
Khái niệm gỗ bị mục nát?
Tìm hiểu khái niệm gỗ bị mục nát là gì? Gỗ bị mục nát theo thuật ngữ Tiếng Anh là Rotten Wood hoặc Wood Decay, nhằm chỉ những thanh gỗ hoặc tấm gỗ bị mềm, xốp và dễ bị gãy vỡ thành mảnh vụn. Nhiều tài liệu cho rằng đây là hiện tượng xảy ra do nấm mốc sinh trưởng trên bề mặt gỗ và gây hại. Nhưng trên thực tế, các loại côn trùng bao gồm mối mọt, kiến hoặc ong hại gỗ có thể làm các sản phẩm gỗ bị phá vỡ cấu trúc từ bên trong cũng có thể dẫn đến mục nát. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính thẩm mỹ, độ bền, hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của gỗ.
Nếu như chúng ta không kịp thời phát hiện và khắc phục các vùng gỗ bị mục nát, sản phẩm gỗ có thể bị hư hại nặng đến mức không thể sửa chữa. Hậu quả là vừa làm giảm đi sự tiện nghi trong sinh hoạt hàng ngày, vừa gây ảnh hưởng xấu đến sự an toàn của người dùng.
Ngoài ra, hiện nay nhiều doanh nghiệp trong nước đang có xu hướng sử dụng gỗ nhập khẩu, do nguồn cung ổn định, hoạt động khai thác gỗ hợp pháp. Đồng thời, kết hợp việc cải tiến quy trình sản xuất, nhằm tạo ra nhiều sản phẩm không chỉ đáp ứng về chức năng và thẩm mỹ, mà còn hạn chế tình trạng mục nát và tăng cường khả năng chống chịu trước nhiều yếu tố gây hại khác. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta phải tìm được những nhà cung cấp gỗ uy tín trên thị trường, và đảm bảo nguồn gốc gỗ thông qua kiểm tra các chứng chỉ rừng cần thiết.
Xem thêm: Mục nát gỗ là gì? Nhận biết, nguyên nhân và cách khắc phục.
Nguyên nhân khiến gỗ bị mục nát.
Đâu là những nguyên nhân khiến gỗ bị mục nát? Hầu hết những sản phẩm gỗ bị mục nát đều không thể thực hiện được hiệu suất sử dụng và ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của con người. Đặc biệt, việc này còn có thể đe dọa đến sức khỏe của chúng ta, ví dụ như trong trường hợp công trình xây dựng có cầu thang, sàn gỗ, vách tường hoặc ban công trên cao bị hư hại.
Một số nguyên nhân khiến cho gỗ bị mục nát cụ thể như sau:
- Nấm mốc: Nấm mốc là một loại sinh vật sống ký sinh trên gỗ, có khả năng phân hủy các sợi tế bào, khiến những chi tiết gỗ bị mục nát. Ngoài ra, loại sinh vật này còn phát tán ra một số chất gây hại, khiến cho bề mặt gỗ bị phai màu và mất đi khả năng chống chịu trước tia UV, độ ẩm, nhiệt độ và côn trùng gây hại tấn công. (Tìm hiểu tại sao gỗ bị nấm mốc?).
- Côn trùng: Tương tự như nấm mốc, các loài côn trùng như mối mọt, ong, bọ hoặc kiến sinh trưởng trên gỗ bằng cách dùng gỗ để làm thức ăn và xây tổ. Ngoài ra, chúng còn đục lỗ, để lại bụi gỗ và các vết bẩn trên bề mặt, khiến cho sản phẩm gỗ bị hư hại từ trong ra ngoài. (Tìm hiểu côn trùng gây hại cho gỗ là gì?)
- Nhiệt độ: Khi nhiệt độ quá cao, các liên kết gỗ tạm thời trương nở và có thể bị phân hủy nhanh hơn, dễ gây ra hiện tượng mục nát. Ngược lại, khi nhiệt độ quá thấp lại tạo điều kiện cho hơi nước bên ngoài môi trường thấm nhanh vào gỗ, thu hút sự tấn công của côn trùng và nấm mốc. (Tìm hiểu nhiệt độ gây hại cho gỗ là gì?).
- Độ ẩm: Thông thường, trước khi được sử dụng, các chi tiết gỗ đã được sấy để đạt được độ ẩm ổn định, vừa duy trì được tính thẩm mỹ, vừa có khả năng chống chịu tốt trước côn trùng, nấm mốc hay nhiệt độ gây hại. Tuy nhiên, nếu lượng hơi nước trong môi trường quá cao có thể thẩm thấu vào trong sản phẩm, làm cho gỗ bị trương nở và suy giảm độ bền. (Tìm hiểu độ ẩm của gỗ là gì?).
- Ánh sáng: Ánh sáng mặt trời có khả năng tỏa nhiệt, đồng thời chứa tia UV có thể phân hủy gỗ một cách từ từ. Nếu như chúng ta không kịp thời phát hiện và điều chỉnh vị trí sử dụng, sản phẩm gỗ sẽ dần bị rạn nứt và mục nát. (Tìm hiểu ánh sáng gây hại cho gỗ là gì?).
Nhìn chung, gỗ là một nguyên liệu tự nhiên vì thế có nhiều nguyên nhân khiến cho sản phẩm gỗ bị mục nát. Những nguyên nhân này bao gồm: sự thiếu sót trong giai đoạn gia công gỗ, do ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường, sử dụng loại gỗ kém chất lượng, hoặc do điều kiện sử dụng không đảm bảo, cũng như sản phẩm không được quan tâm chăm sóc thường xuyên. Tuy nhiên, nếu trong quá trình mua sắm và sử dụng sản phẩm, chúng ta hiểu và chú ý đến việc lựa chọn loại gỗ phù hợp, thực hiện gia công cẩn thận và bảo trì định kỳ, thì có thể kịp thời phát hiện khi sản phẩm có dấu hiệu bị hư hại, từ đó giảm thiểu những thiệt hại không đáng có về sau.
Xem thêm: Gia công gỗ là gì? Khái niệm, vai trò và ứng dụng.
Tác hại khi gỗ bị mục nát.
Gỗ bị mục nát gây ra những tác hại gì? Tình trạng gỗ bị mục nát có ảnh hưởng rất lớn trong quá trình sản xuất và sử dụng sản phẩm. Khuyết điểm này khiến nguồn nguyên liệu hoặc sản phẩm gỗ không thể đảm bảo độ bền và hiệu suất sử dụng, đòi hỏi chúng ta phải tiêu tốn thêm chi phí sửa chữa hoặc thay thế.
Dưới đây là một số tác hại của tình trạng gỗ bị mục nát, bao gồm:
- Hình dạng gỗ bị thay đổi: Những vị trí gỗ bị mục nát sẽ trở nên mềm và dễ bị biến dạng. Điều này có thể vừa làm mất thẩm mỹ của sản phẩm, vừa làm suy giảm khả năng chịu lực và hiệu suất sử dụng… (Tìm hiểu tính thẩm mỹ của gỗ là gì?).
- Suy giảm chất lượng sản phẩm: Gỗ bị mục nát sẽ không thể giữ được độ bền, độ cứng và khả năng chịu lực như ban đầu. Điều này đặc biệt gây nguy hiểm đối với các công trình xây dựng, sàn gỗ, cầu thang, bàn ghế hoặc giường ngủ… (Tìm hiểu hiệu suất sử dụng của gỗ là gì?).
- Ảnh hưởng sức khỏe người dùng: Những vị trí bị mục nát có thể là nơi trú ngụ của các loại vi khuẩn hoặc nấm mốc, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người sử dụng, như nổi mẩn đỏ, ngứa rát hoặc một số triệu chứng dị ứng khác. Ngoài ra, nếu như chúng ta không để ý đến dấu hiệu mục nát mà đối với những sản phẩm yêu cầu khả năng chịu lực cao, có thể xảy ra những chấn thương nghiêm trọng, ví dụ như cột gỗ, vách gỗ, ván sàn hoặc ghế ngồi…
- Hao tốn chi phí sửa chữa: Có thể thấy, sản phẩm gỗ bị mục nát không chỉ làm mất đi tính thẩm mỹ, mà còn đe dọa đến sự an toàn của người sử dụng. Việc này đòi hỏi chúng ta phải thực hiện những biện pháp sửa chữa càng sớm càng tốt. Dĩ nhiên, nếu như để khuyết điểm trở nên nghiêm trọng hơn sẽ cần nhiều chi phí hơn để sửa chữa hoặc thay mới.
- Lãng phí nguyên liệu gỗ: Có thể nói rằng hầu hết cấu trúc gỗ bị mục nát đã bị hủy hoại ở mức độ rất lớn, không có cách sửa chữa nào triệt để hơn là thay thế bằng vật liệu mới. Điều này không chỉ yêu cầu chi phí sửa chữa cao, mà còn làm lãng phí nguồn nguyên liệu gỗ quý giá.
Như vậy, một khi gỗ bị mục nát sẽ kéo theo nhiều tác động tiêu cực như là biến dạng, nấm mốc, suy giảm độ bền, độ cứng, cũng như thu hút thêm nhiều tác nhân gây hại khác tìm đến. Từ đó gây ảnh hưởng đến chức năng và làm cho tuổi thọ của sản phẩm bị rút ngắn. Điều này không chỉ làm giảm giá trị của các công trình mà còn khiến cho sinh hoạt hàng ngày của chúng ta trở nên bất tiện, thậm chí đe dọa đến sự an toàn của người dùng. Và cũng cần phải lưu ý rằng, đối với các loại gỗ tốt thì vẫn có thể bị mục nát nếu như chúng ta không biết cách lựa chọn loại gỗ và áp dụng các biện pháp phòng tránh phù hợp.
Xem thêm: Những kinh nghiệm giúp lựa chọn sản phẩm gỗ chất lượng.
Tại sao dùng gỗ tốt vẫn bị mục nát?
Lý giải tại sao dùng sản phẩm bằng gỗ tốt vẫn bị mục nát? Nhìn chung, gỗ tốt sở hữu nhiều ưu điểm đặc biệt, kể từ sự đồng đều về màu sắc, vân gỗ cho đến có độ bền tốt và khả năng chống chịu trước nhiều tác nhân gây hại. Trong đó bao gồm các yếu tố có thể làm cho gỗ bị mục nát, như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, nấm mốc và côn trùng… Một số loại gỗ tốt phổ biến được ứng dụng trong các công trình xây dựng, đồ ngoại thất, đồ nội thất, đồ trang trí và nhiều sản phẩm bằng gỗ khác như gỗ Sồi, Óc Chó, Lim, Mun, Gõ Đỏ, Cẩm Lai…
Tuy nhiên, những loại đã nhắc đến bên trên vẫn có thể bị mục nát do nhiều nguyên nhân, bao gồm:
- Côn trùng sinh trưởng mạnh mẽ: Ngay cả những loại gỗ có độ cứng cao, khả năng chịu lực tốt cũng có thể bị côn trùng gây hại tấn công và gây ra mục nát. Đặc biệt là ở những nơi có độ ẩm cao và nhiệt độ ấm áp.
- Nấm mốc sinh trưởng mạnh mẽ: Nấm mốc là loài sinh vật phát triển rất nhanh, nếu như chúng ta không chú ý và để chúng liên tục bám vào sản phẩm thì gỗ có chất lượng cao vẫn có thể bị hư hại.
- Môi trường sử dụng gỗ khắc nghiệt: Nếu như gỗ được sử dụng ở những nơi có thời tiết khắc nghiệt như độ ẩm, nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, ánh nắng tiếp xúc liên tục… Chúng sẽ dần bị biến đổi cấu trúc và xuất hiện tình trạng mục nát.
- Bị oxy hóa theo thời gian dài: Gỗ tốt hay gỗ quý hiếm cũng có thể bị oxy hóa theo thời gian, khiến cho các liên kết giữa những sợi gỗ sẽ bị suy yếu, làm tăng khả năng bị mục nát hơn. (Tìm hiểu gỗ quý là gì?).
- Gỗ không được bảo vệ đúng cách: Nếu công tác bảo vệ không được thực hiện thường xuyên, gỗ có thể bắt đầu mục nát mà chúng ta không hề hay biết. Ngoài ra, nếu như chúng ta sử dụng những chất tẩy rửa hoặc chất bảo vệ không phù hợp, sản phẩm gỗ sẽ bị hư hại một cách nhanh chóng.
Có thể thấy rằng, dù cho sản phẩm được làm bằng gỗ tốt hay các loại gỗ quý hiếm như thế nào thì khâu xử lý trong quá trình gia công, cũng như hoạt động chăm sóc và bảo quản gỗ trong quá trình sử dụng mới là quan trọng hơn cả. Điều này đòi hỏi chúng ta phải thường xuyên vệ sinh và quan sát sản phẩm, nhờ đó kịp thời phát hiện những dấu hiệu chứng tỏ gỗ đang bị mục nát hoặc các tác nhân gây hại khác tấn công, để rồi áp dụng biện pháp khắc phục và sửa chữa hiệu quả.
Xem thêm: Gỗ quý là gì? Khái niệm, đặc điểm và ứng dụng.
Các cách xử lý khi gỗ bị mục nát.
Có những cách xử lý gỗ bị mục nát nào hiệu quả? Các vị trí xuất hiện tình trạng bị mục nát ở gỗ rất khó để có thể khôi phục lại tính thẩm mỹ, hình dạng và độ bền như ban đầu. Điều này đòi hỏi chúng ta phải thực hiện xử lý khuyết điểm một cách nhanh chóng, tránh khả năng gỗ bị hư hại nghiêm trọng hơn.
Dưới đây là một số phương pháp giúp khắc phục tình trạng gỗ bị mục nát hiệu quả, bao gồm:
- Tiêu diệt nấm mốc: Nếu phát hiện nấm mốc trên bề mặt gỗ, chúng ta cần sử dụng các loại chất bảo vệ phù hợp để ngăn chặn chúng tiếp tục gây hại. Điều này đòi hỏi người thực hiện cần kiểm tra cẩn thận, đảm bảo sinh vật gây hại đã bị xóa bỏ triệt để, tránh tình trạng mục nát lan rộng hơn.
- Tiêu diệt côn trùng: Tương tự như nấm mốc, chúng ta cần sử dụng hóa chất tiêu diệt côn trùng ngay khi phát hiện. Nên tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất về liều lượng, cách thức thực hiện và có đồ bảo hộ để đảm bảo an toàn cho bản thân.
- Thay đổi môi trường: Nếu như gỗ có dấu hiệu mục nát do được sử dụng trong môi trường có ánh nắng chiếu trực tiếp, nhiệt độ và độ ẩm không phù hợp… Chúng ta có thể điều chỉnh lại các yếu tố này bằng cách dùng màn che, máy điều hòa hoặc máy lạnh…
- Thực hiện trám gỗ: Nếu như gỗ bị mục nát nhẹ, chúng ta có thể sử dụng các loại vật liệu trám gỗ khôi phục lại hình dạng và kích thước. Sau khi trám, cần chà nhám và sơn phủ lại để đảm bảo thẩm mỹ của sản phẩm gỗ.
- Thay thế chi tiết gỗ: Ngược lại, nếu như gỗ bị mục nát nặng, cần thay thế chi tiết ngay khi phát hiện. Việc này yêu cầu chúng ta nên lựa chọn loại gỗ có đặc tính tương đương và đảm bảo khâu lắp đặt được thực hiện đúng kỹ thuật.
Tóm lại, gỗ là một vật liệu tự nhiên sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, kể từ màu sắc, vân gỗ, mùi hương cho đến độ cứng, độ bền… chúng giúp mang đến sự chắc chắn, vẻ đẹp thẩm mỹ cho công trình và các sản phẩm đồ nội thất, ngoại thất, trang trí và nhiều ứng dụng khác.
Bên cạnh đó, gỗ cũng tồn tại những khuyết điểm nhất định, đòi hỏi chúng ta cần phải chú ý như: sự biến dạng, co ngót, cong vênh, nứt nẻ, phai màu, mục nát… xảy do các tác động tiêu cực của yếu tố môi trường, nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng mặt trời, nấm mốc, mối mọt và các loại côn trùng gây hại khác, hoặc do va đập trong quá trình sử dụng. Mặc dù vậy, chúng ta có thể khắc phục tất cả dấu hiệu nguy hại kể trên thông qua quy trình chế biến, gia công, tẩm sấy, xử lý bề mặt và sơn phủ bảo vệ một cách tỉ mỉ, kết hợp với công tác vệ sinh, bảo trì định kỳ.
Xem thêm: Tổng quan về quy trình sản xuất và chế biến gỗ.
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu lý do tại sao gỗ bị mục nát, bao gồm khái niệm, nguyên nhân và cách xử lý mà Timber Phoenix đã trình bày ở trên. Hy vọng bạn đã nhận ra mục nát là tình trạng cấu trúc gỗ đã bị hư hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ, chức năng, hiệu suất sử dụng và tuổi thọ của sản phẩm. Điều này đòi hỏi chúng ta phải thường xuyên vệ sinh, quan sát và sửa chữa ngay khi phát hiện gỗ bị hư hại, tránh để khuyết điểm gỗ trở nên nặng hơn và lây lan ra những vị trí khác.
