Ngành công nghiệp gỗ bao gồm các hoạt động như khai thác gỗ, sản xuất và chế biến gỗ… là một phần không thể thiếu của nền kinh tế toàn cầu. Ngành này đã góp phần lớn trong việc cung cấp đa dạng các sản phẩm gỗ, kể từ đồ nội thất, trang trí, cho đến vật liệu xây dựng và năng lượng tái tạo. Hãy cùng Timber Phoenix tìm hiểu xem ngành công nghiệp gỗ là gì, bao gồm cả vai trò của ngành công nghiệp gỗ đối với kinh tế và xã hội, cũng như đối với vấn đề bảo vệ môi trường và sự phát triển bền vững cho tương lai.
Ngành công nghiệp gỗ là gì? Vai trò của ngành công nghiệp gỗ?
Giới thiệu về ngành công nghiệp gỗ.
Khái niệm về ngành công nghiệp gỗ là gì? Ngành công nghiệp gỗ hay thuật ngữ Tiếng Anh gọi là Timber Industry, hay Wood Industry, là một ngành kinh tế có vai trò quan trọng giúp tạo ra nhiều việc làm, và có sự đóng góp đáng kể cho GDP của nhiều quốc gia. Theo VnEconomy, nếu so với mức phát triển GDP trung bình của toàn cầu ở mức 3%, tốc độ tăng trưởng kép của ngành nội thất thế giới là 4,5%, thì việc ngành gỗ Việt Nam đang phát triển trung bình vào khoảng 15,4%/năm là một con số chứng tỏ vị thế và tiềm năng rất lớn. Ngoài ra, ngành công nghiệp gỗ không chỉ đóng góp lớn cho nền kinh tế mà còn tác động tích cực đến môi trường, xã hội và văn hóa, nếu như chúng ta biết cách quản lý tốt.
Phân biệt ngành công nghiệp gỗ và ngành công nghiệp chế biến gỗ như thế nào? Mặc dù cả hai thuật ngữ này thường bị lầm tưởng là một, nhưng chúng lại có sự khác biệt lớn. Cụ thể như sau, ngành công nghiệp gỗ bao hàm toàn bộ quá trình, liên quan đến hoạt động khai thác gỗ, sản xuất và chế biến gỗ, cho đến kinh doanh các sản phẩm được làm từ gỗ. Trong khi ngành công nghiệp chế biến gỗ (hay Wood Processing Industry) lại chỉ tập trung vào chế biến và gia công gỗ hoàn thiện, nhằm tạo ra các sản phẩm có chất lượng và thẩm mỹ cao, chẳng hạn như đồ gia dụng, đồ nội thất và các sản phẩm sử dụng trong xây dựng, kiến trúc. Hiểu theo cách đơn giản hơn, ngành công nghiệp chế biến gỗ là một thành phần của ngành công nghiệp gỗ vốn có quy mô rộng lớn hơn, và hai ngành này có sự liên hệ mật thiết với nhau.
Xem thêm: Ngành chế biến gỗ là gì? Vai trò của ngành chế biến gỗ?
Các giai đoạn trong ngành công nghiệp gỗ.
Tổng quan các giai đoạn trong ngành công nghiệp gỗ gồm những gì? Việc phân chia thành các giai đoạn cụ thể trong ngành công nghiệp gỗ, giúp mang đến cho các nhà quản lý và kinh doanh có cái nhìn tổng quan về toàn bộ chuỗi giá trị của ngành này. Từ đó, họ có thể đánh giá được hiệu quả, năng suất, chất lượng và đưa ra chiến lược thu hút khách hàng theo từng giai đoạn.
Dưới đây là một vài giai đoạn chính trong ngành công nghiệp gỗ:
- Giai đoạn khai thác gỗ: Quá trình khai thác gỗ bao gồm việc cắt hạ cây gỗ, vận chuyển và xử lý cây để thu được các khúc gỗ tròn, tấm ván và thanh gỗ. Đối với các doanh nghiệp sản xuất, họ không cần thiết phải tự thực hiện việc khai thác gỗ mà có thể thu mua nguyên liệu gỗ thông qua các nhà cung cấp gỗ uy tín trên thị trường. (Tìm hiểu khai thác gỗ là gì?).
- Giai đoạn chế biến gỗ thô: Sau khi khai thác, gỗ thô sẽ được xử lý nhằm loại bỏ vỏ cây, cành con và những thành phần không cần thiết khác, để chuẩn bị sẵn sàng cho các giai đoạn tiếp theo, chẳng hạn như cưa, xẻ, sấy gỗ, xử lý bề mặt… (Tìm hiểu chế biến gỗ thô là gì?).
- Giai đoạn chế biến gỗ thành phẩm: Sau khi trải qua khâu chế biến thô, gỗ sẽ được cắt, xẻ và định hình để tạo ra các tấm ván, thanh gỗ và các nguyên liệu cần thiết cho quá trình chế tạo thành sản phẩm gỗ cuối cùng.
- Giai đoạn sản xuất sản phẩm gỗ: Gỗ ở trong giai đoạn này được dùng để chế tạo ra các sản phẩm hoàn thiện như đồ nội thất, vật liệu xây dựng, đồ trang trí và nhiều sản phẩm từ gỗ khác. (Tìm hiểu hoàn thiện và bảo vệ gỗ là gì?).
- Giai đoạn xúc tiến thương mại: Sau khi được hoàn thiện, sản phẩm sẽ được phân phối đến các điểm bán lẻ, các cửa hàng và giao đến tay khách hàng cuối cùng. Quá trình này có thể bao gồm vận chuyển, kho bãi và công tác quản lý chuỗi cung ứng.
- Giai đoạn sử dụng và bảo quản: Sau khi sản phẩm đã đến tay người tiêu dùng, chúng sẽ được sử dụng và áp dụng các phương pháp bảo quản, nhằm duy trì vẻ đẹp của sản phẩm và kéo dài thời gian sử dụng. (Tìm hiểu bảo quản gỗ là gì?).
Tóm lại, tất cả các hoạt động ở trên giúp hình thành nên chuỗi cung ứng trong ngành công nghiệp gỗ. Mỗi một giai đoạn đều có vai trò quan trọng khác nhau, đảm bảo quá trình khai thác, sản xuất và tiêu thụ gỗ được thực hiện theo các nguyên tắc bền vững. Hiện nay, việc chú trọng đến product lifecycle, giảm phát thải carbon, đảm bảo sự phát triển bền vững đối với rừng và môi trường là một mục tiêu quan trọng của ngành gỗ.
Vai trò của ngành công nghiệp gỗ.
Ý nghĩa của ngành công nghiệp gỗ? Với các giai đoạn như trên, ngành công nghiệp gỗ đóng một vai trò quan trọng và đa dạng trong đời sống của con người. Ngành gỗ không chỉ tạo ra sản phẩm, cơ hội việc làm mà còn mang đến nguồn lợi về kinh tế cao, có ý nghĩa quan trọng đối với xã hội và môi trường.
Cụ thể vai trò của ngành công nghiệp gỗ như sau:
- Ý nghĩa đối với nền kinh tế: Gỗ và sản phẩm gỗ là một trong những mặt hàng xuất khẩu quan trọng, góp phần cân đối thương mại và tăng cường thu nhập cho quốc gia. Theo báo Quân Đội Nhân Dân, xuất khẩu gỗ đạt 14,809 tỷ USD vào năm 2021, giữ vị trí thứ 6 về kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam (tăng 19,7% so với năm 2020). Ngoài ra, ngành công nghiệp gỗ đã tạo ra hàng triệu việc làm cho người lao động, đóng góp đáng kể cho GDP nước ta.
- Ý nghĩa đối với xã hội: Ngành công nghiệp gỗ cung cấp nguồn nguyên liệu thô cho nhiều ngành sản xuất khác nhau, cung cấp các vật dụng thiết yếu như: Vật liệu xây dựng, nội thất, đồ trang trí. Đồng thời, ngành gỗ còn tạo ra nhiều việc làm, cơ hội kinh doanh tiềm năng cho các doanh nghiệp và cộng đồng.
- Ý nghĩa đối với môi trường: Quản lý ngành công nghiệp gỗ tốt có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ rừng, đảm bảo tuân thủ theo quy định của các tổ chức cấp chứng chỉ rừng uy tín như: FSC, SFI, PEFC… được xem là yếu tố quan trọng hàng đầu. (Tìm hiểu chứng chỉ FSC là gì?).
Xem thêm: Chứng chỉ rừng là gì? Các tổ chức quản lý chứng chỉ rừng phổ biến.
Các phân ngành của ngành công nghiệp gỗ.
Ngành công nghiệp gỗ gồm những phân ngành nào? Từ hàng ngàn năm trước đây, tài nguyên gỗ đã được con người ứng dụng phổ biến trong sinh hoạt và lao động hằng ngày, bao gồm việc đóng tàu, thuyền, xây nhà, làm đồ nội thất, trang trí, giấy… Cho đến thời hiện đại, ngành công nghiệp gỗ đã được chia thành 06 phân ngành khác nhau, nhằm giúp cho công tác quản lý và kiểm soát được dễ dàng, cũng như đảm bảo tính minh bạch về nguồn gốc của các sản phẩm gỗ. Cụ thể 06 phân ngành này như sau:
- Ngành khai thác gỗ: Ngành này bao gồm toàn bộ hoạt động thu hoạch gỗ và vận chuyển đến điểm thu mua hoặc nhà máy chế biến.
- Ngành chế biến gỗ: Ngành này bao gồm các công đoạn kể từ cưa, xẻ… nhằm tạo thành gỗ xẻ, ván ép hoặc thanh gỗ, cho đến tẩm sấy, gia công, cắt, đục, mài nhẵn, chà nhám hoặc sơn phủ bảo vệ để hoàn thiện sản phẩm. (Tìm hiểu ngành chế biến gỗ là gì?).
- Ngành sản xuất đồ gỗ: Ngành này bao gồm các hoạt động sản xuất, đóng tàu thuyền, chế tác nội – ngoại thất, vật liệu xây dựng như ván sàn, ván ốp, gỗ ghép cho đến gia công bàn ghế, tủ, giường… và nhiều đồ trang trí khác. (Tìm hiểu ván sàn là gì?).
- Ngành sản xuất giấy và bột giấy: Ngành này bao gồm các hoạt động sản xuất bột giấy, giấy in, giấy vệ sinh, và các loại giấy dùng để đóng gói hay làm bao bì. (Tìm hiểu sản xuất giấy là gì?)
- Ngành năng lượng tái tạo: Ngành này bao gồm các hoạt động sử dụng gỗ để sản xuất các loại năng lượng, kể cả là năng lượng tái tạo như nhiệt điện, điện từ khí…
Xem thêm: Chế biến và gia công gỗ là gì? Các phương pháp và công nghệ hiện đại.
Các sản phẩm chính trong ngành công nghiệp gỗ.
Đâu là các sản phẩm chính của ngành công nghiệp gỗ? Ngành công nghiệp gỗ cung cấp một loạt các sản phẩm từ gỗ đa dạng và được ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày. Kể từ gỗ nguyên liệu cho đến các sản phẩm gia công, chế tạo hoàn thiện như đồ nội thất và xây dựng.
Một số sản phẩm chính của ngành công nghiệp gỗ, bao gồm:
- Sản phẩm gỗ nguyên liệu: Bao gồm gỗ tròn, gỗ xẻ, gỗ dán, gỗ ván ép, gỗ MDF, gỗ HDF… (Tìm hiểu gỗ nguyên liệu là gì?).
- Sản phẩm gỗ gia công và chế biến: Bao gồm giấy, bìa cứng, vật liệu xây dựng, công cụ, dụng cụ, đồ nội thất… (Tìm hiểu gia công gỗ là gì?).
- Sản phẩm gỗ nội thất: Bao gồm bàn ghế, giường ngủ, tủ quần áo, sofa, tủ bếp, tủ đầu giường, bàn trang điểm, kệ sách, tủ giày, vật dụng trang trí… (Tìm hiểu nội thất là gì?).
- Sản phẩm gỗ xây dựng: Bao gồm cột, kèo, dầm cửa, cửa sổ, tường, mái nhà, sàn nhà, trần nhà và nhiều sản phẩm khác. (Tìm hiểu các loại gỗ dành cho xây dựng).
Ngoài ra, nhằm phục vụ cho hoạt động sản xuất và kinh doanh, hiện nay nhiều doanh nghiệp trong nước thường có xu hướng sử dụng các loại gỗ nhập khẩu (từ Châu Âu, Châu Phi, Châu Mỹ, Lào và Nhật Bản…). Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta cần phải biết cách lựa chọn nhà cung cấp gỗ uy tín, có chứng chỉ rừng nhờ đó đảm bảo rằng các sản phẩm gỗ đủ khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Cơ hội và thách thức của ngành công nghiệp gỗ.
Ngành công nghiệp gỗ đang đứng trước cơ hội và thách thức nào? Ngành công nghiệp gỗ đang có cơ hội phát triển mạnh mẽ trước nhu cầu ngày càng cao của thị trường, cũng như xu hướng quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, ngành gỗ cần phải linh hoạt và sự ứng phó kịp thời trước yêu cầu về quản lý rừng bền vững, và cạnh tranh trong công nghệ sản xuất. Cụ thể như sau:
- Đối với vấn đề bảo vệ môi trường và khai thác bền vững: Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường và khai thác gỗ bền vững. Nếu như doanh nghiệp sử dụng gỗ từ nguồn nguyên liệu tái tạo, và đảm bảo quá trình khai thác gỗ không gây hại cho môi trường, thì qua đó có thể xây dựng hình ảnh tích cực trong mắt người tiêu dùng. Tuy nhiên, làm sao để quản lý bền vững và hiệu quả sẽ là một thách thức lớn và cần được doanh nghiệp ưu tiên giải quyết. (Tìm hiểu khai thác gỗ bền vững là gì?)
- Đối với vấn đề cạnh tranh và xu hướng thị trường: Việc quan tâm đến môi trường và sử dụng gỗ có nguồn gốc từ các khu rừng bền vững, cần phải song hành với việc nâng cao giá trị thẩm mỹ và chất lượng của sản phẩm gỗ. Do đó, doanh nghiệp trong ngành gỗ vừa phải thích nghi tốt với những yêu cầu này, vừa phải xây dựng những ưu thế cạnh tranh khác, chẳng hạn như giá thành hợp lý hơn, chất lượng cao hơn, sử dụng công nghệ hiện đại hơn.
- Đối với vấn đề công nghệ và sáng tạo trong sản xuất gỗ: Xu hướng sử dụng công nghệ 4.0 ngày càng phát triển, mang đến cơ hội tối ưu hóa quy trình sản xuất của ngành gỗ. Không chỉ cải thiện chất lượng sản phẩm, doanh nghiệp còn phải sáng tạo ra các sản phẩm gỗ thông minh, kết hợp với trí tuệ nhân tạo và Internet of Things (IoT). Do đó, chi phí đầu tư công nghệ mới, đào tạo nguồn nhân lực có thể trở thành một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp.
Xem thêm: Tại sao doanh nghiệp ngành gỗ cần quan tâm đến sự phát triển bền vững?
Kết luận.
Thông qua sự tìm hiểu về ngành công nghiệp gỗ là gì, cũng như vai trò của ngành công nghiệp gỗ trong bài viết trên. Timber Phoenix hy vọng bạn có thể nhận ra, ngành công nghiệp gỗ không chỉ giới hạn trong việc sản xuất ra các loại sản phẩm chất lượng cao, phục vụ cho đời sống con người, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng hệ sinh thái rừng và đảm bảo sự phát triển bền vững của nguồn tài nguyên rừng cho tương lai.
